Триггерлар Режа Триггер таърифи Бистабил ячейкалар

• 9 – маъруза
• Кетма-кет турли рақамли қурилмалар
• (Триггерлар)

Режа

• Триггер таърифи
• Бистабил ячейкалар
• Триггер турлари
• Регистрлар
• Ҳисоблагичлар

Кетма – кетли қурилмалар

• Кетма – кетли қурилмалар деб, чиқиш сигналлари кириш ўзгарувчилари комбинацияси билан белгиланадиган, ҳозирги ва олдинги вақт моментлари учун, яъни кириш ўзгарувчиларининг келиш тартиби билан белгиланадиган, хотирали мантиқий қурилмаларга айтилади. Кетма – кетли қурилмаларга триггерлар, регистрлар, ҳисоблагичлар мисол бўла олади.

Триггер таърифи

• Триггерлар – иккита турғун ҳолатли чиқишга эга бўлган қурилма бўлиб, у элементар хотира ячейкаси (бистабил ячейка) ва бошқарув схемасига эга. Бошқарув схемаси бевосита элементар хотира ячейкаси киришига келиб тушаётган маълумотни сигналлар комбинациясига ўзгартиради.

Бистабил ячейка

• Ҳар бир триггер асосида бир-бири билан ўзаро кесишиб кетган тескари алоқалари мавжуд бўлган иккита инверторли занжир ётади. Бу занжир бистабил ячейка (БЯ) деб аталади ва у иккита турғун ҳолатга эга.

БЯнинг шартли белгиси

Триггер турлари (функционал белгисига кўра)

• RS-триггер – иккита бошқарув киришига эга:
• S (set-ўрнатиш) – триггерни мустақил равишда 1 ҳолатига ўрнатади;
• R (reset-олиб ташлаш) – триггерни мустақил равишда 0 ҳолатига ўрнатади.
• D-триггер – битта маълумот киришига эга D (delay-кечикиш).
• Т-триггер – навбатдаги кириш импульси келиши билан ҳолатни қарама-қаршисига ўзгартиради Т (time-вақт).
• JK-триггер – иккита бошқарув киришига эга бўлган универсал триггер:
• J (jamp -кутилмаган уланиш) - триггерни мустақил 1 ҳолатга ўрнатади.
• K (kill -кутилмаган узилиш) - триггерни мустақил 0 ҳолатга ўрнатади.

Триггер турлари (бошқарув турига кўра)

• Бир ҳолатдан иккинчисига ўтиш:
• Асинхрон триггерларда – маълумот киришига бевосита бошқарув сигнали келиши билан;
• Синхрон (тактланувчи) триггерларда – синхронизация киришига рухсат берувчи такт импульси келиши билан содир бўлади.

Асинхрон RS-триггернинг шартли белгиси ва ўтиш қоидаси

• RS-триггернинг берилган Qn ҳолатидан Qn+1 ҳолатига ўтиш қоидаси қуйидаги мантиқий функция орқали ифодаланади

Асинхрон RS-триггер иккита 2ҲАМ-ЭМАС ёки 2ЁКИ-ЭМАС МЭ ёрдамида тузилиши мумкин

Асинхрон RS-триггернинг ўтиш жадвали

Синхрон RS-триггернинг шартли белгиси ва ҳолатлар жадвали

• бу ерда S/ = CS, R/ = CR.

Синхрон RS-триггер мантиқий элементлар асосида қурилган схемаси

• Синхрон RS-триггер иши қуйидагича ифодаланади

D-триггернинг шартли белгиси, тузилмаси ва ўтиш жадвали

• D-триггер чиқишидаги маълумот навбатдаги синхросигнал келгунча ўзгаришсиз қолади, яъни кечикиш мавжуд. Шунга асосан D-триггер кечикиш триггери деб аталади.

Т-триггернинг шартли белгиси ва тузилмаси

JK-триггернинг шартли белгиси

• Қуйида мос равишда асинхрон ва синхрон JK-триггер ишини ифодаловчи аналитик ифодалар келтирилган:
• JK-триггерларнинг универсаллиги улар асосида барча турдаги триггерлар ҳосил қилиш имконини беради.

• Эътиборингиз учун рахмат