Tárbiyashı sóylewine qoyılatuǵın pedagogikalıq talaplar Mazmun : Kirisiw

Juwmaq :
Balalar menen baylanısda tárbiyashı balalardıń jas qásiyetlerin inabatqa alǵan halda ana tiliniń leksik baylıǵın keń qóllawı : túsiniw múmkin hám ózlestiriw ańsat bolǵan sózlerdi tańlawı, olardan óz sóylewinde paydalanıwı kerek.
Balalar menen sáwbet sıyaqlında kórkem ádebiyatqa baylanıslı tilge tiyisli sózlerdi qóllaw, qopal sózlerge jol qoymaw, ápiwayı sóylesiw tili hám dialektlerden, sonıń menen birge, mámileden shıqqan sózlerden shaǵılısıw kerek. Tárbiyashıniń sózligi qanshellilik bay hám hár túrli bolsa, onıń sóylewi qanshellilik jaqtı bolsa, balalar sonshalıq kóp sózlerdi ózlestirip alıwları múmkin. Sóylewde anıqlanǵan kemshilik (nomukammalliklar) larni (jaman diksiya, leksik-grammatik rásmiylestiriw degi aljasıqlar hám t.b. ) tárbiyashı arnawlı dápterge belgilengenler etedi, keyininen joba islep shıǵadı hám kemshiliklerdi saplastırıwǵa tiyisli islerdi quraydı.
Óz tárbiyalaniwshilerinde áne sonday kemshilikler payda bolıwınıń aldın alıw ushın pedagog óz sóylewine salıstırǵanda qanday talaplardı qoyıwı zárúr?
Balalar anıq hám túsinikli sóyleytuǵın, sóz dizbegiler, sózler hám hár bir dawıstı bólek-bólek anıq aytılıw jetip atırǵan, yaǵnıy jaqsı diksiyaga iye bolǵan pedagog járdeminde ana tilindegi dawıslardı tabıslı túrde ózlestirediler. Kóbinese pedagoglardıń aytılıwı azmaz uǵımsız hám túsiniksiz baladı, olar dawıslar hám sózlerdi awızdı jetkilikli dárejede oshmasdan aytılıw etediler, ayırım dawıslar yutib jiberiledi, dawıssızlar túsiniksiz aytıladı.
Pedagog aytılıwdıń kórkem ádebiyatqa baylanıslı normalarına ámel qılıwı, óz sóylewinde túrli dialektler, jergilikli sóylesiwler tásirin saplastırıwı, sózlerde pátni tuwrı qoyıwı kerek.
Sóylewde sezimler, pikirlerdiń eń názik qırların da ańlatıw múmkin. Buǵan tekǵana tiyisli sózler járdeminde, bálki túsinikliktiń intanatsion quralları, dawıs kúshi, páti, logikalıq pátsi, pauza, ritm, tembr, sesler uyǵınlıǵınan tuwrı paydalanıw sebepli eriwiladi. Bul qurallardan paydalanilganda tárbiyashı tárepinen balalarǵa oqıp berilgen qosıqlar, ertekler, gúrrińler olardıń mazmunın jaqsı túsiniw, ana tiliniń qudıreti hám gózzallıǵın sezim qılıw imkaniyatın beredi.
Birdey sesler uyǵınlıǵı daǵı sóylew kishi tıńlawshılardı tolıqtirib qóyadı, tekst mazmunına bolǵan qızıǵıwshılıqtı pasaytiradi. Balalar bunday sóylewdi tıńlaw dawamında tez tolıqıp qaladılar, basqa táreplerge qaraydılar, shalǵıy baslaydılar, keyin bolsa ulıwma tıńlamay qóyadılar.


Usınıslar
1. Tárbiyashı balalar menen túrli kórgezbeli metodikalıq oyınlar shólkemlestiriw
2. Tárbiyashıniń sóylewdi jáne de rawajlandırıw ushın balalarǵa kóbirek qosıq hám gúrrińler oqib beriwi
3. Tárbiyashı balalarǵa notanish sóz hám sóz dizbegiler menen tanıstırıw
4. Tárbiyashıler koproq dóretpeler oqıp túrli simenarlarni tez tez uyımlastırıwın usınıs etemen.