|
5-tema: Tárbiya hám Ózbekstanda jańa Milliy oqıw dástúri
Jobası:
Tálim hám tárbiyanıń birligi principi.
Milliy oqıw programması haqqında túsinik.
Zamanagóylik hám milliylik sáwlelengen jańa sabaqlıqlardıń tárbiyalıq mánisi.
Jańa programma tiykarında oqıwshılarda kónlikpelerdiń bahalaw hám de olardı turmısqa hám kásiplik iskerlikke tayarlaw.
Tayanısh túsinikler: birlik principi, Milliy oqıw dástúri, tálim sisteması
Tálim hám tárbiyanıń ortasında parıq bar. Tálim, tárbiyanıń bir kórinisi bolıp tabıladı. Tárbiya bolsa tálimdi óz ishine aladı, kerisinshe emes. Sonday eken, tárbiya óz-ózinen tálimge salıstırǵanda keń qamtılǵan bolıp tabıladı. Islamıy tárbiyanıń mánisi bolsa jámiyette hár tárepleme kámil insan ózligin qurıw hám álbette, bul tárbiya psixikalıq, intellektual hám fizikalıq táreplerdi óz ishine aladı.
Alla taala insaniyattı jer júzin abadanlastırıw ushın jaratqan. Sonday eken, ol óziniń wazıypaların ámelge asırıwı ushın hár tárepleme kámil hám jetik bolıwı kerek. Bunıń ushın bolsa biziń dinimiz Islamda barlıq kórsetpe hám múmkinshilikler bar.
Joqarıda aytıp ótkenimizdey, tálim kámil tárbiyanıń bir kórinisi bolıp tabıladı. Ol bolsa aqıl rawajlantıradı. Nátiyjede ol óz turmısında kerek bolatuǵın ilim-bilimdi buyımlar tuwrısındaǵı túrli maǵlıwmatlardı, kásiplik sheberligin yamasa kásip hám ónerlerge tiyisli bolǵan pánlerdi úyrenedi. Biraq tárbiyaǵa uqsap keń qamtılǵan bola almaydı. Sebebi tálim insannıń psixikalıq, intellektual hám fizikalıq táreplerin teńinen qamtıp ala almaydı. Sol sebepli de tálim hám tárbiya mudamı birge bolıwı talap etiledi.
Pán hám texnologiyalar rawajlanıwınıń jedellik penen ámelge asıwı, cifrlı ekonomikaǵa ótiw menen baylanıslı processler jańa sociallıq-ekonomikalıq, siyasiy hám materiallıq ózgerislerdi keltirip shıǵarıp atır. Bul bolsa, óz gezeginde, globallasıw hám integrallasıw sharayatında barlıq tarawlarda kúshli báseki ortalıǵın qáliplestirip, sońında bilimlendiriw tarawına salıstırǵanda jańa talaplardı qoyıp atır.
Prezidentimiz sózlerinde keltirilgeni sıyaqlı, dúnya kólemindegi keskin básekine shıdam bere alatuǵın Milliy tálim sistemasın jaratıw zárúrligi payda boldı. Sonıń menen birge, ulıwma orta bilim beriwdi jańa rawajlanıw basqıshına kóteriw maqsetinde aldıńǵı milliy hám shet el tájiriybeler, xalıq aralıq bahalaw dástúrleri talapların inabatqa alǵan halda oqıw dástúrleri, oqıtıw metodikası hám tálim sapasın bahalaw sistemasın jetilistiriw wazıypaları belgilep berildi.
- Ulıwma orta bilim beriwdiń Milliy oqıw dástúri 6 komponent - ulıwma orta bilim beriwdiń ilmiy tájriybe talapları, ulıwma bilim beriw pánleriniń koncepciyaları, oqıw joba, pánlerdiń oqıw dástúrleri, oqıtıw metodologiyasi hám bahalaw sistemasınan ibarat boladı,- deydi pedagogika pánleri boyınsha filosofiya doktorı Mehriniso Pardaeva. Bul dástúrdi islep shıǵıw, ekspertiza hám tájiriybe-sınaqtan ótkeriw hám de basqıshpa-basqısh ámeliyatqa engiziw natiyjeliligin támiyinlew maqsetinde joqarı intalı milliy hám xalıq aralıq ekspertler, atap aytqanda, UNICEF, UCAID hám basqa xalıq aralıq shólkemler tárepinen usınıs etilgen shet el konsultantlar menen sistemalı islew shóklemlestirildi.
Ekspertiza juwmaqlarına kóre jumısshı topar tárepinen Milliy oqıw dástúriniń barlıq komponentleri quramalastırıladı hám onıń tiykarında 2021-jıldıń 1shereginen baslap 1-, 2-klasslar ushın tolıq jıynaqta, tazadan engiziletuǵın pánler boyınsha 1-6 -klasslar sabaqlıqlarınıń jańa áwladı jaratıladı. Milliy oqıw dástúri 2021-2022 oqıw jılınan baslap basqıshpa-basqısh tájiriybe-sınaqtan ótkerilip, 2026 -2027 oqıw jılına shekem tolıq ámeliyatqa engiziliwi kútilip atır.
Aldınǵı oqıw dástúrleri mazmunı 90% teoriyadan ibarat bolıp, oqıtıw metodikası yadlatıwǵa baǵdarlanǵan. Jańa Milliy oqıw dástúri mazmunı 50% teoriya 50% ámeliyattan ibarat boladı hám oqıwshınıń ǵárezsiz iskerligin qollap-quwatlaw. Aldınǵı oqıw dástúrlerinde bahalaw bolsa tek eslep qalǵan bilimler kólemin anıqlaǵan. Jańa dástúr tiykarında oqıwshılarda qáliplesken kónlikpeler bahalanadı. Pánler sanı hám oqıw júklemeleri optimallastırılıp, oqıwshılar qızıǵıwshılıǵına kóre pánlerdi tańlap oqıw imkaniyatın beretuǵın variativ oqıw dástúrler tiykarında turmısqa hám kásiplik iskerlikke tayarlaw múmkinshiligi jaratıladı. Milliy oqıw dátúri tiykarında pánler sızıqlı tártipte emes, spiral tárizde oqıtıladı. Yaǵnıy temalar qayta emes, bir-birin logikalıq jaqtan dawam ettiretuǵın hám de ápiwayıdan quramalıǵa tárep baǵdarlanǵan boladı.
Tema boyınsha sorawlar:
Tálim hám tárbiyanıń parqı nede eken?
Milliy oqıw dástúri qashannan baslap engizildi?
Milliy oqıw dástúri haqqında piririńiz.
Aldınǵı oqıw dástúri menen jańa oqıw dástúriniń parqı nede hám qaysı biri durıs dep oylaysız?
Paydalanılǵan ádebiyatlar:
Ministrler Mekemesi 06.07.2020 jıldaǵı «Ulıwma orta bilimlendiriw mekemelerinde «Tárbiya» pánin basqıshpa-basqısh ámeliyatqa engiziw shara-ilajları haqqında»ǵı 422 – sanlı qararı
N.Isatova va boshq. Tarbiya: baxt va muvaffaqqiyat sirlari. 2-sinf darslik. T., “G`ofur G`ulom”, 2020
D.Ro`zieva va boshq. Tarbiya: baxt va muvaffaqiyat sirlari. 3-sinf darslik. –T., “Sano - standart”, 2020
Tarbiya: 4-sinf darslik.
Abdɪmuratov P.S, Abdɪmuratov J.P, Tárbiya sabaqlarɪ -Nókis Qaraqalpaqstan 2021
Do'stlaringiz bilan baham: |
