Transportning paydo bo’lishi va taraqqiyoti

Parametrlar	O’lchov Birligi
Qiymati
1	Yuk ko’tarish qobiliyati	Kg	530
2	Shatakka olingan tirkamaning massasi	Kg
3	Shaylangan avtomobilning massasi shu jumladan: oldingi o’qdagi orqa o’qdagi	Kg Kg Kg	1539 923 616
4	Avtomobilning to’la massasi shu jumladan: oldingi o’qdagi orqa o’qdagi	Kg Kg Kg	2100 1260 840
5	Gabarit o’lchamlari: balandligi; eni; uzunligi	mm mm mm	1465 1855 4865
6	Oldi g’ildiraklar koleyasi orqa g’ildiraklar koleyasi	Mm mm	1583 1585
7	Maksimal tezligi	km / soat	206
8	100 km masofaga yonilg’i nazorat sarfi	L	6
Dvigatel
9	Silindr diametri	mm	88
10	Porshen yo’li	mm	98
11	Ish xajmi	см^3	2384
12	Siqish darajasi	-	13
13 14	Dvigatelning maksimal quvvati – Nemax Dvigatel tirsakli valining maksimal quvvatdagi burchak tezligi – Wn	KVt,(o.k) 1/s	125,(167), 5800da 502, 4800da
15 16	Dvigatelning maksimal burovchi momenti – Memax Dvigatel tirsakli valining maksimal burovchi momentdagi burchak tezligi Wm	Nm 1/s	225 607
17	Asosiy uzatmaning uzatishlar soni	-	3.23
18	Uzatmalar qutisining uzatishlar soni
	I - pog’ona	-	4.584
	II - pog’ona	-	2.964
	III - pog’ona	-	1.912
	IV - pog’ona	-	1.446
	V - pog’ona	-	1
	VI – pog’ona	-	0.746
19	Orqaga yurish uzatish soni	-	2.94
20	Shinaning o’lchami		225/55/R17

Dvigatelning tashqi tezlik xarakteristikasini hisoblash

Dvigatelning tashqi tezlik xarakteristikasini hisoblash uchun, berilgan avtomobilning texnik ko’rsatkichlaridan foydalanib, jadvaldan dvigatelning quyidagi ko’rsatkichlaridan foydalanamiz:

Dvigatelning maksimal quvvati, (kVt)
Dvigatel tirsakli valining maksimal quvvatiga mos keluvchi burchak tezligi,
(s^-1)
Dvigatelning maksimal burovchi momenti, (N ^. m)
Dvigatel tirsakli valining maksimal burovchi momentiga mos keluvchi burchak tezligi, (s^-1).
Quvvatning bog‘lanishi uch xadli kub formulasi orqali approksi-matsiya qilish yo‘li bilan aniqlanadi:

dvigatelning maksimal burovchi momenti,
Bu yerda: a, b va c lar koeffitsientlar bo‘lib, quyidagicha aniqlanadi:
Karbyuratorli va injektorli dvigatellar uchun:




a+b-c=1
dvigatelning maksimal burovchi momenti,
Tenglamalarda ishtirok etayotgan tirsakli valning burchak tezligi ning oraliq qiymatlarini topish uchun, dan gacha bo’lgan oraliqni 11 bo’lakga bo’lamiz.

Qolgan hisoblash natijalari 1-jadvalda keltirilgan.
2-jadval

Oraliq qiymatlar
0,1	50,24
0,2	100,48
0,3	150,72
0,4	200,96
0,5	251,20
0,6	301,44
0,7	351,68
0,8	401,92
0,9	452,16
1	502,40
1,1	552,64

Aniqlangan va hisoblangan qiymatlarni moment formulasiga qo‘yib, uning -oraliq qiymatlarini hisoblaymiz:

Dvigatelning quvvatini hisoblash:

N_e1=225*(4,4*0,1+(-5,8)*(0,1)² +(-2,4)*(0,1)³= 85,41
Dvigatelning burovchi momentini quyidagi formula yordamida hisoblaymiz:


Qolgan hisoblash natijalari 2-jadvalda keltirilgan.
3-jadval

	We [s^-1]	Ne [kWt]	Me [N*m]
0,1	50,24	48,05	956,41
0,2	100,48	83,40	830,02
0,3	150,72	107,85	715,57
0,4	200,96	123,20	613,06
0,5	251,20	131,25	522,49
0,6	301,44	133,80	443,87
0,7	351,68	132,65	377,19
0,8	401,92	129,60	322,45
0,9	452,16	126,45	279,66
1	502,40	125,00	248,81
1,1	552,64	127,05	229,90

Dvigatelning tashqi tezlik xarakteristika grafigini qurish.

1-grafik. Dvigatelning tashqi tezlik xarakteristikasi


Avtomobilning tezligini hisoblash.

Avtomobilning tezligi quyidagi formula orqali hisoblanadi:

bu yerda: asosiy uzatmaning uzatish soni
uzatmalar qutisining uzatish soni
taqsimlash qutisining uzatish soni
tirsakli valning oraliq burchak tezligi,
g‘ildirash radusi,
Avtomobilning g‘ildirash radiusini aniqlash.

Avtomobilning texnik xarakteristikasidan foydalanib, g‘ildirakning o‘lchamlarini olamiz va g‘ildirakning statik radiusini quyidagi formula bo‘yicha hisoblaymiz:

Bu yerda: – obod diametri
– shina profilining eni
shina profili balandligini eniga bo‘lgan nisbati
shina profilining balandligi,
shinaning vertikal kuch ta’sirida ezilishini hisobga oluvchi
koeffitsient.
Yengil avtomobil radial shinalari uchun:
= 0,85
Shinalarda d,B va shinaning belgilashida berilgan-225/55R17
bu yerda:
d=17dyum=17*25,4 mm=431,8 mm = 0,4318 m
=255 mm = 0,255 m

Ko‘pincha harakat davrida dinamik radius, statik radiusga teng qilib olinadi, ya’ni:

U holda g‘ildirash radiusi quyidagicha hisoblanadi.
[m] – diagonal shinalar uchun
[m] - radial shinalar uchun
_rk = 1,06*0,32 = 0,3392 m


Qolgan hisoblashlarni ham yuqoridagi formula yordamida bajarib 3-jadvalni to’ldiramiz:
4-jadval

V1	V2	V3	V4	V5	V6
1,155	1,786	2,769	3,661	5,294	7,096
2,310	3,572	5,538	7,322	10,588	14,193
3,465	5,358	8,306	10,983	15,882	21,289
4,619	7,144	11,075	14,644	21,176	28,386
5,774	8,930	13,844	18,305	26,470	35,482
6,929	10,716	16,613	21,966	31,763	42,578
8,084	12,502	19,381	25,627	37,057	49,675
9,239	14,289	22,150	29,289	42,351	56,771
10,394	16,075	24,919	32,950	47,645	63,868
11,549	17,861	27,688	36,611	52,939	70,964
12,704	19,647	30,457	40,272	58,233	78,060

Avtomobilning tortish balansi
Tortish kuchini hisoblash.
Tortish kuchini quyidagi formula orqali hisoblaymiz:

Bu yerda: M_e – dvigatelning burovchi momenti, Nm.
U_uq - uzatmalar qutisining uzatishlar soni
U_au - asosiy uzatmaning uzatish soni
U_tq - taqsimlash qutisining uzatish soni
h_tr - transmissiyaning foydali ish koeffitsienti
r_k – g‘ildirash radiusi
Yetakchi g’ildirakdagi tortish kuchining ni turli pog’onalarda tezlikka bog’liq qurilgan grafigi avtomobilning tortish xarakteristikasi deb ataladi.
Kuch uzatmasining foydali ish koeffitsienti.
Turli avtomobillar kuch uzatmasining o‘rtacha foydali ish koeffitsientining h_tr qiymatlari 4 – jadvalda keltirilgan.
5-jadval

Avtomobillar	Kuch uzatmasining foydali ish koeffitsiyenti
4x2 tipidagi yengil avtomobillar 4x2 tipidagi yuk avtomobillari va avtobuslar 4x4, 6x6 tipidagi yuk mashinalari	0,90 ... 0,92 0,85 ... 0,88 0,82 ... 0,85

Formula bo’yicha hisoblashni bajaramiz:

Qolgan natijalar 5-jadvalda berilgan.

6-jadval