|
.1-rasm. Pnevmatik uskunalaming prinsipial chizmalari:
a-so‘rib oluvchi pnevmatik uskunalar: 1-soplo; 2-ishchi kuvur o‘tkazgich; 3-cho‘kish kamerasi; 4-,5- va
7-kuvur o‘tkazgichlar; 6-vakuum nasos; 8-filtr; 9- va 10-shlyuzli tambalar; 11-konveyer. b-o‘rta bosimli
xaydovchi pnevmatik uskuna: 1-aralashtiruvchi kamerali ta’minlagich; 2-kuvur o‘tkazgich; 3-ajratgich
(kabul kluvchi) kamera; 4-filtr. d-yukori bosimli xaydovchi pnevmatik uskuna: 1 -taglik aeroplita; 2-
ta’minlash kamerasi;3-datchik; 4- klapan (tikin); 5-ishchi kuvur o‘tkazgich; 6-kabul kiluvchi kamera; 7-
filtr. e-aralash pnevmatik uskuna: 1-ishchi kuvur o‘tkazgich; 2-xavo nasosi; 3-filtr; 4-cho‘kish kamerasi;
5-shlyuzli tirband; 6-kuvur o‘tkazgich; 7-kabul kiluvchi kamera; 8-filtr.
So‘rib oluvchi pnevmatik uskunalar bir vaktning o‘zida bir nechta joydan,
vagonlardan va kemalardan yukni so‘rib olib, uni bir joyga tushirish imkoniyatini
beradi.
0,2 MPa gacha bo‘lgan past bosimli xaydovchi pnevmatik uskunalarda
yukori bosimli ventelatorlardan foydalaniladi, 0,3 MPa gacha bo‘lgan o‘rta bosimli
111
xaydovchi pnevmatik uskunalarda xavo purkagichlardan va 0,6 MPa gacha bo‘lgan
yukori bosimli xaydovchi pnevmatik uskunalarda kompressorlardan foydalaniladi.
O‘rta bosimli xaydovchi pnevmatik uskunalarda (4.1- rasm, b) kompressor
kisilgan liavoni moy va suv ajratgich orkali aralashtiruvchi kamera (1) ga
xaydaydi. Bu aralashtiruvchi kameraga shnek xam yukni majburan xaydaydi
(kiritadi) va uning ichida yuk bilan xavo shiddatli aralashib aeroaralashma vujudga
keladi. Aeroaralashma esa kuvur o‘tkazgich (2) orkali xarakatlanib ajratgich (3) ga
kelib tushadi va bu erda yuk ajratgich ostiga cho‘kadi, xavo esa filtr (4) orkali
tashki atmosferaga chikib ketadi.
YUkori bosimli xaydovchi pnevmatik uskumlarda (4.1- rasm, d) kompressor
kisilgan xavoni moy va suv ajratgich orkali ta’minlash kamerasi (2) ga xaydaydi va
bu erda yuk bilan xavo aralashib aeroaralashma paydo bo‘ladi. Paydo bo‘lgan
aeroaralashma esa ishchi kuvur o‘tkazich (5) orkali kabul kiluvchi kurilma (6) ga
kelib tushadi, xavo esa filtr (7) dan o‘tib, tozalanib tashki atmosferaga chikib
ketadi. Xavoni yuk bilan yaxshi aralashishi uchun ta’minlash kamerasi tubiga
maxsus taglik aeroplitalar o‘rnatilgan va ular orkali ta’minlash kamerasiga
kirayotgan xavo aeroaralashma xosil bo‘lishini yanada tezlashtiradi. Ta’minlash
kamerasiga yuk ko‘ng‘irok shaklidagi maxsus klapan (4) orkali kelib tushadi.
Ta’minlash kamerasining satxi yuk bilan to‘lishi va kamayishiga muvofik maxsus
klapan avtomatik tartibda yopilib yoki ochilib turadi.
Ta’minlash kamerasi satxini yuk bilan to‘lishi va kamayishini esa datchik (3)
aniklaydi va u yukni totishi va kamayishiga muvofik maxsus klapanni boshkarish
avtomatikasiga signal beradi.
Ta’minlash kamerali uskunalar vintli ta’minlagichlarga karaganda kamrok
tez yoyiluvchan kismlarga ega. Xaydovchi uskunalarda ishchi kuvur o‘tkazgich
tarmoklanib yukni boshka-boshka joylarga tushirish imkoniyatini beradi. Bunday
uskunalar unumdorligi 150 t/soatgacha bo‘lib yukni 1,5 km gacha eltib berishi
mumkin.
Kachonki, yuk bir vaktning o‘zida bir nechta joylardan so‘rib olib, ancha
olis-so‘rib oluvchi uskunalar engib o‘tishi mushkul bo‘lgan masofalarga eltib
berish zarur botgan xolatlarda aralash pnevmatik uskunalardan foydalaniladi (4.1-
rasm, e). Bunday uskuna xavo nasosi (2) bilan ajratilgan aloxida ikki kismda:
so‘rib oluvchi va xaydovchi kismdan iborat. Birinchi so‘rib oluvchi kism ishchi
kuvur o‘tkazgich (1) dan, cho‘kish kamerasi (4) dan, filtr (3) dan va shlyuz (5) dan
iborat. Xaydovchi-ikkinchi kism ishchi kuvur o‘tkazgich 6 dan va kabul kiluvchi
kurilma (7) dan va filtr (8) dan iborat. Aralash pnevmatik uskunalarda xavo nasosi
birinchi-so‘rib oluvchi kismda siyraklanishni vujudga keltiradi. Atmosfera bosimi
ta’sirida xavo yuk bilan birga aralashib soplo orkali ishchi kuvur o‘tkazgichga
so‘rilib kiradi va uni, ichida aeroaralashma xarakatlanib borib, cho‘kish
kamerasiga kelib tushadi. CHo‘kish kamerasida yuk xavo okimidan ajralib tushadi
va shlyuz orkali xaydovchi ishchi kuvurga o‘tkazgichga uzatiladi. Xavo esa
filtrdan tozalarub o‘tib, nasosga etib keladi, nasos esa xavoni ishchi kuvur
o‘tkazgichaga xaydaydi va uni, ichida xavo bilan yuk aralashib, xosil bo‘lgan
aeroaralashma kabul kiluvchi kurilmaga etib keladi. Kabul kiluvchi kurilmada yuk
112
yig‘ila boshlaydi, xavo esa filtrdan o‘tib, tozalanib tashki atmosferaga chikib
ketadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
