Transportda ortish-tushirish ishlarini tashkil etish

Qirg‘ichli konveyer
ikkita g‘ildirak nagruzka orasida tarang tortilgan
zanjirdan iborat bo‘lib, unga ma’lum oraliqlarda metall plastinalar (qirg‘ichlar)
mahkamlangan. YUlduzchalardar biri-yurituvchi. Zanjir aylanganda, qirg‘ichlik
konveyer tashlab qo‘yilgan yukni, qirg‘ichlar surib ketadi.
YUkni qamrab, uni tashuvchi asosiy qurilmaga borish uchun qo‘shaloq,
qirg‘ili konveyer (yoki tashuvchi qurilmaning ikki yonida joylashgan ikkita
konveyer) ishlatiladi. Bunda yurituvchi yulduzchalar qarama-qarashi tomonga
aylanadi (9-rasm). Qirg‘ichli konveyerlarning ishchi qismi asosiy tashuvchi
qurilma tomonarakat qiladi. Qirg‘ichli konveyerlar yuk qamrovchi qurilma sifatida
doportlagichlarni konstruksiyalashda qo‘llaniladi.
SHnek yoki vintli konveyer ko‘rinishidagi yuk qamrovchi qurilmalar ishchi
organi uzluksiz ishlaydigan pogruzchiklarda uchraydi, ular inert materiallarni
ortishda ishlatiladi (qum, graviy, chaqiq tosh va boshqalar). SHneklarning vintlari
sidirg‘a o‘rama (mayda donali va kukunsimon, quruq yuklarni qamrash uchun),
spiral o‘rama (bo‘lakli yuklar uchun) va alohida parraklardan tashkil topgan
o‘rama (yotaverib zichlanib qoladigan yuklar uchun) ko‘rinishida bo‘ladi. Vint
aylanganda o‘ramalar yukni qamrab olib, asosiy tashuvchi qurilmaga uzatadi.
Diskli ta’minlagichlar ikkita metall diskdan iborat bo‘lib, ularning radial
joylashgan qovurg‘alari bor; qovurg‘alar tepasi shunday qaratilganki, balandligi
disk markazidan uzoqlashgan sari pasayib boradi. Disklar vertikal vallarga
o‘rnatiladi va ulardan kuch olib aylanadi (turli tomonga). Disklar aylana turib,
yukni qirqib, ichiga kiradi va qovurg‘alari bilan qamrab, atrofga sochadi.
Sochilgan yukni qabul qilib oladigan tarnov va disklar orasida va yon devorlarda
tashuvchi qurilma bo‘lsa, bu qamragich ancha samarali ishlaydi.
Qirg‘ichli konveyerlar, shneklar, diskli ta’minlagichlar sidirib oluvchi
panjalar mashinaning ishchi organi bilan yaxlit ishlanadi, ular boshqa qurilmalar
bilan almashtirib ishlatilaydi.
Magnit tortadigan yuklar: cho‘yan quymalar, plitalar, balkalar, sanoatning
metall chiqindilarini elektromagnitli ko‘taruvchi maxenizmlar yordamida ortib-
tushirish ma’qul.

---

39