Transportda ortish-tushirish ishlarini tashkil etish

Nazorat savollari:
1. Yuk qamrovchi qurilma nima?
2. Yuk qamrovchi qurilmalar qaysi belgilariga qarab tasnflanadi.
3. Strop nima?
4. Avtomatik qamragich nima?
5. Universal avtomatik qamragich nima?

---

35
7-mavzu: Mexanik va mashinaning ishchi organi ichiga o‘rnatilgan
qamragichlar
Reja:
1. Mexanik qamragichlar
2. Ayrim (panshahali) qamragichlar
3. Yonlama qamragichlar
4. Qirg‘ichli konveyerlar
5. Ko‘taruvchi elektromagnitlar
Tayanch so’z va iboralar: spreder; panshaxali (ayrish), shtirli, yonlama,
changakli qamragichlar; qirg‘ichli konveyer, yuk ko‘taruvchi elektromagnit.
Mexanik (yuritmali) qamragichlarga mo‘ljallangan qurilmalar, odatda,
muayyan turdagi yuklarni nazarda tutadi va yuk ko‘taruvchi mashinaga ishga
tushadi. Bunday qamragichlarning aksari almashtirilib ishlatiladi. Bular –
elektromagnitlar, greyferlar, cho‘michlar, yog‘och materiallar uchun changakli
qamragichlar va boshqalar.
Konteynerlar uchun mo‘ljallangan yuritma qamragichlar alohida ahamiyatga
ega (12-rasm). Ular ortish-tushirish ishlarini kompleks mexanizatsiyalashni
ta’minlaydi va yuk oluvchi kasbini bekor qiladi. Og‘ir konteynerlar uchun
mo‘ljallangan yuritmali qamragich “spreder” deb ataladi.
Sprederning ramasi teleskopik shaklida ishlanishi mumkin, shunda uni
uzunligi har xil konteynerlar uchun qo‘llash mumkin bo‘ladi. Sprederning
avtostropida berkituvchi qurilma bor. U ilgakli richaglar (avtostropda) yoki burish
kulachoklarni (sprederlarda) dan iborat bo‘lib, avtostrop yoki sprederni konteyner
tomiga tushirgandan keyin elektr yoki elektrogidravlik yuritmadan kuch olib
ishlaydi. Ularni kran opreatori ishlatadi. Avtostrop yoki spreder konteyner ustiga
tushgan vaqtda unga tegishli rama yoki burchak fitinglari qo‘yilgan bo‘lishi kerak.
Avtostrop va sprederni konteynerga to‘g‘ri tushirish uchun maxsus tutqichlar
xizmat qiladi.
Ortish-tushirish mashinalarining aksarida, ishchi organ ichiga qamragich
o‘rnatilgan bo‘ladi. Ular, asosan almashinadi, avtostrop va
elektropogruzchiklarda, ba’zi ekskavatorlarda shunday. Bularning ko‘pchiligi
tuzilish jihatidan juda oddiy bo‘lishiga qaramay, pogruzchiklarning ishchi
organlari bilan birgalikda ishlaydigan qamragichlar qo‘l mehnatini talab qilmaydi
va mohiyatan, mexanik yuritmali qurol deb hisoblanishi mumkin. Avtostrop va
elektropogruzchiklar uchun keng qo‘llaniladigan qamragichlar quyidagilardir: