Transportda axborot tizimlari va texnologiyalari

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM 
VAZIRLIGI
TOSHKENT DAVLAT TRANSPORT UNIVERSITETI
“TRANSPORTDA AXBOROT TIZIMLARI VA TEXNOLOGIYALARI” 
kafedrasi 
 
 
"INFORMATIKA VA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI" 
 yo’nalishi uchun 
“TIZIMLI DASTURIY TA’MINOT” 
fanidan 
LABARATORIYA ISH-5
ATM-1 guruh 
FISH 
SANA 
IMZO 
Bajardi :
Koʻchimov Jasurbek 
Qabul qildi:
Aliyev M.M. 
 
 

 
 
Тoshkent-2023 

---

№5 laboratoriya
Mavzu: TESTLOVCHI DASTURLARNI O‘RNATISH VA ISHLATISH 
 
Ishdan maqsad
: qattiq disdagi ma’lumotlarni tiklash imkonini beradigan dasturlar bilan 
tanishish. 
Laboratoriya ishlarini bajarish uchun topshiriqlar 
1. 
R-Studio
dasturi orqali fayllarni qayta tiklash. 
2. 
Easy Recovery
dasturi orqali fayllarni qayta tiklash. 
3. XPTweaker dasturining vazifalari va tuzilishini o‘rganish. 
4.PCWizard dasturining vazifalari va tuzilishini o‘rganish. 
5.CPU-Z dasturining vazifalari va tuzilishini o‘rganish. 
6.HWMonitor dasturining vazifalari va tuzilishini o‘rganish. 
7. 
Tweak XR 
dasturi orqali tizimni sozlash. 
8. 
X-Setup
dasturi orqali tizimni sozlash. 
 
Qisqacha tushuntirish 
Agar qattiq diskga shikast yetsa undagi barcha ma’lumotlar yo‘qolishi mumkin. 
Zaxirali nusxalash doimo qo‘llanib turilsa ma’lumot yo‘qolishini oldini kariyb yuz foizga oladi. 
Shu kunga qadar biz fayllarning tiklashni faqat bitta usuli bilan, ya’ni ularni 
WINDOWS savatchasidan tiklash yo‘lini bilardik. Savatcha haqiqatdan ham bebaho va 
tengsizdir (ayniqsa savatcha Norton SystemWorks komplektidagi himoyalangan savatcha 
bo‘lsa). Agar siz faylni o‘z qo‘lingiz bilan o‘chirib savatchaga yuborgan bo‘lsangiz va sanoqli 
soniyalardan so‘ng qilgan ishingizdan afsuslansangiz – bu faylni qayta tiklash hech qanday 
muammosiz amalga oshiriladi, lekin siz savatchani tozalab bo‘lgan bo‘lsangiz hech nimani 
tiklab bo‘lmaydi. 
Ba’zida bundan ham jiddiy holatlar yuz beradi. Masalan, siz juda muhim ma’lumot 
bo‘lgan vinchestrni formatlab yubordingiz. Bunday holatdan chiqib ketishning iloji 
bormi? - Ha, ma’lumotlarni qayta tiklash imkoniyati mavjud. 
Keling bizning vinchesterimizni tuzilishi qanday ekanligini bir eslaylik. Vinchester 
bizning ma’lumotlarimizni kandaydir tartibda joylashgan magnit katakchali uychalardan 
iboratdir. Harbir uya va unda yashovchilar haqidagi ma’lumotlar o‘ziga xos uy ki 
tobida – fayllarni joylashtirish jadvali (FAT) da saqlanadi va xuddi shu yerga siz 
tomondan qilgan barcha o‘zgartirishlar kiritiladi. Qandaydir hujjat o‘chirilsa tizim darhol bu 
haqida FAT ga falon raqamli yashovchi falon raqamli uyani bo‘shatdi deb xabar jo‘natadi. 
Aslida esa yashovchi bunda hech kaerga yo‘qolmaydi, faqat sistema u tomonidan band 
kilingan katakchani bo‘sh deb hisoblaydi va zarur bo‘lsa u yerga boshqa faylni joylashtiradi. 
Bu ish amalga oshirilgunga qadar FAT ko‘rsatgichlariga butun diskni skanerlaydigan 
va o‘chirilgan, lekin hali tirik “ko‘rinmas ” fayllarni topadigan dasturlar yordamida 
yo‘qolgan fayllarni aniqlaydi. Shundan so‘ng dastur aniqlangan fayllar ro‘yxatini beradi. Siz 
bu fayllarini boshqa diskga nusxalashingiz mumkin.