“transport tizimlari va inshoatlari” kafedrasi “Qurilish materiallari va buyumlari”

Rasm. Duktilometr. 
1 
– yashik ; 2-chang‘i(salazki); ; 3 – elektrodvigatel; 4 – sakkiz shaklidagi qolip;
 
Cho‘zish tezligi 25 °S va 0 °S xaroratda sinalganda 5 sm/min bo‘lishi zarur. 
Bitumning cho‘ziluvchanligi aniqlanayotganda suvning zichligi sezilarli darajada 
past yoki baland bo‘lganda (cho‘zilayotgan bitum tolasi pastga cho‘kishi yoki suv satxiga 
suzib chiqishi mumkin), suvning zichligi past bo‘lganda suvga oshtuzi yoki glitserin 
qo‘shib suv zichligi ko‘tariladi, suvning zichligi yuqori bo‘lganda suvga etil spirti qo‘shib 
suv zichligi pasaytiriladi. 
Bitum tolasining o‘zilganda ko‘rsatgichga qarab santimetrda aniqlangan uzunligi 
bitumning cho‘ziluvchanligi xisoblanadi. Xar bir namuna 3 marta sinaladi. Uch marta 
aniqlangan natijalarning o‘rtacha arifmetik qiymati bitumning cho‘ziluvchanligi deb qabul 
qilinadi. 
Cho‘zilish uzunligi 10,0 sm gacha bo‘lganda 0,1 gacha, bundan katta bo‘lganda 
butun raqamgacha yaxlitlanadi.
Bitumning alanga olish (chaqnash) xaroratini aniqlash. 
Umumiy ma’lumot: 
O‘t olish (chaqnash) xarorati bitum bilan ishlaganda
texnologik parametrlarni aniqlash uchun axamiyatga ega, u laboratoriya sinov ishlari 
o‘tkazish orqali aniqlanadi. Bitum namunasi qizdirilganda, undan gaz ajralib chiqadi unga 
qisqa muddatga alanga yaqinlashtirilganda bitumning bir qismi yoki butun yuzasi ustida 
birinchi ko‘k alanga paydo bo‘lganida termometr ko‘rsatadigan xarorat bitumning o‘t olish 
(chaqnash) xarorati deb qabul qilinadi. 

---

Tajriba ishlarini bajarish vaqtida, texnika va yong‘in xafvsizligiga rioya 
etiladi. 

Tajriba olib borilayotgan xonadagi xarorat; (21±4)°S bo‘lishi kerak, namlik 80% 

dan kichik bo‘lmasligi kerak.
Bitumning alanga olish xaroratini aniqlash usullari GOST 33141-2014 va GOST 
4333-87 standartlarda ko‘rsatilgan.