|
Suv transporti
Bu erda chuqur suv (okean, dengiz) va ichki (daryo) dengiz tashishlarga bo‘linish qabul qilinadi. Suv transportining asosiy afzalligi bu juda katta yuklarni ko‘tarish qobiliyatidir. Bunday xolda, ikki turdagi kemalar qo‘llaniladi: chukur suvli va dizel barjalar.
Suv transportining asosiy kamchiliklari cheklangan funksionallik va past tezlikdir.
CHunki tovarlarni portlarga etkazib berish uchun temir yo‘llar yoki yuk avtomobillari ishlatilishi kerak, agar jo‘natish punkti ham, qabul qilish punkti ham bitta suv yo‘lida bo‘lmasa. SHunday qilib, yuqori tashish hajmi va o‘zgaruvchan xarajatlari pastligi bilan ajralib turadigan suv transporti, tashishlarning past stavkalari muhim bo‘lgan yuk etkazib beruvchilar uchun foydalidir va bunda etkazib berish tezligi ikkinchi darajali ahamiyatga ega.
Ichki suv transporti uchun odatiy yuklar ma’dan, minerallar, sement, don va boshka ba’zi qishloq xo‘jaligi maxsulotidir.
Transport imkoniyatlari nafakat uning suzib yuruvchi daryolar va kanallar bilan bog‘lanishi bilan, balki bunday katta yuklarni yuklash, tushirish va saqlash imkoniyatlariga bog‘liqligi bilan, shuningdek, parallel yo‘llarga xizmat ko‘rsatadigan temir yo‘llarning raqobati kuchayib borishi bilan cheklangan.
Suv transportining ekspluatatsion ko‘rsatkichlari:
• siljish (massa yoki hajm) suzuvchi kema tomonidan siqib chiqarilgan suv massasi yoki hajmi bilan belgilanadi;
• yuk ko‘taruvchanlik - ma’lum bir kemaning tashish qobiliyati;
• dedvayt (yoki to‘lik yuk ko‘taruvchanlik) - suv satxidagi yozgi yuk chizig‘iga binoan kema tortib olishga qodir bo‘lgan yuk miqdori;
• sig‘im - kemaning ma’lum hajmdagi yuklarni joylashtira olish qobiliyati (kadoklangan, donali va sochiluvchan yuklar uchun alohida).
Kelajakda logistika uchun suv transportining ahamiyati pasaymaydi, chunki sekin harakatlanuvchi daryo kemalari umumiy logistika tizimiga to‘g‘ri kelganda ko‘chma omborlarning bir turi bo‘lib xizmat qilishi mumkin.
Havo transporti
YUk aviatsiyasi eng yangi va eng kam talab qilinadigan transport turidir. Uning asosiy afzalligi - etkazib berish tezligi, asosiy kamchilik - bu tashishlarning yuqori narxidir, bu ba’zan yuqori darajadagi etkazib berish tezligi bilan qoplanadi, bu esa omborlar va zahiralarni saqlash bilan bog‘lik logistika xarajatlari tarkibining boshqa elementlaridan voz kechishga imkon beradi. Havo transporti imkoniyatlari samolyotning yuk ko‘tarish qobiliyati va yuk sig‘imi va cheklangan maqbulligi bilan cheklanadi.
An’anaga ko‘ra, shaharlararo yuk tashish uchun yo‘lovchi reyslarining ko‘p qismi ishlatilgan, bu foydali va tejamkor edi, ammo moslashuvchanlikni yo‘qotishiga va texnik rivojlanish kechikishiga olib keldi. Reaktiv laynerning tashish narxi qimmat bo‘lganligi va bunday transportga talabning doimiy emasligi sababli faqat yuk tashishni amalga oshiradigan juda kichik samolyotlar parki mavjud.
Havo transporti temir yo‘l, suv transportiga nisbatan past doimiy xarajatlarga ega. Havo transportining doimiy xarajatlari tarkibiga samolyotlarni sotib olish va kerak bo‘lganda maxsus tashish uskunalari va konteynerlar kiradi.
O‘zgaruvchan xarajatlar tarkibiga kerosin narxi, samolyotlarga texnik xizmat ko‘rsatish, parvoz va quruqlikdagi xodimlar xarajatlari kiradi.
Aeroportlarning joylashishi juda katta bo‘sh maydonlarni talab qilganligi sababli, havo transporti, qoida tariqasida, boshqa transport turlari bilan yagona tizimga qo‘shilmagan, avtomobil transporti bundan mustasno.
Turli xil tovarlar hxavo transportida tashiladi. Ushbu turdagi transportning asosiy xususiyati shundaki, u yuklarni doimiy ravishda emas, balki asosan favqulodda xolatlarda etkazib berish uchun ishlatiladi.
SHunday qilib, havo transportida olib boriladigan asosiy yuklar yuqori transport xarajatlari oqlanganda yuqori qiymatga ega yoki tez buziladigan tovarlar hisoblanadi. Havo yuklarini tashishning potensial ob’ektlari, shuningdek logistika operatsiyalari uchun an’anaviy mahsulotlar, bu montaj va butlovchi qismlar, pochta orqali buyurtma kataloglari orqali sotiladigan tovarlar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
