Transport-ekspeditsion xizmatlar asoslari

Ekspeditorlik va agentlik korxonalaridada ’voishlarining tashkil etilishi
Yuklarni tashish va transport-ekspeditorlik xizmati ko`rsatish bilan bog`liq
ekspeditorlik va agentlik tashkilotlarida shartnoma-huquqiy ishlar tijorat niamalga
oshirishda firmaning mavqeida alohida ahamiyatga ega hisoblanadi.

---

33
Fuqarolik kodeksi yuklarni tashish shartnomasining bajarilishi, agentlik yoki
ekspeditorlik xizmatlari bilan bog`lik talablarni sud va arbitrajlik organlari orqali
tartibga solishni ko`zda tutadi.
Kodekslarda va nizomlarda yuklarni tashishnida yuzaga keluvchi nizolarda
tashuvchiga nisbatan da ’vo qilish majburiyati ko`zda tutilgan.
O`z vaqtida bir tomondan ikkinchi tomonga taqdim etilmagan yoki qonuniy
noto`g`r itaqdim etilgan da’vo yuk jo`natuvchi yoki qabul qiluvchini, ya’ni sud
yoki arbitrajga shikoyat qilishda nmahrum etadi.
Transportda qo`llaniladigan da’vo – buyuk jo`natuvchi, qabul qiluvchi yoki
ekspeditor tomonidan tashuvchiga tashish bo`yicha o`z majburiyatini
bajarmaganligi uchun haq to`lashdir. Agar tashuvchi tashish bajarilmasdan oldin
uni sifatli bajarish majburiyatidan o`zini mustasno qilsa, ya’ni transport
hujjatlarida yoki boshqa shartlarga ko`ra (masalan, yukning massa yoki holatiga
nisbatan “sifati va miqdori noma’lum”) da’vo ishlari ko`rib chiqilmaydi.
Transport kodekslari va nizomlarda yuk jo`natuvchi, qabul qiluvchi va
tashuvchilarning turli ko`rinishdagi talablariga ko`ra ularning da’volarini
ko`ribchiqish va qondirish uchun tartib va muddatlari ko`rsatilgan qoidalar ishlab
chiqilgan. Har qanday transport korhonasida shartnoma-huquqiy xizmatdan
tashqari shikoyat va e’tirozlar xizmati ham tashkil etilishi, unga yurist emas, balki
korhona mansabdor shahslaridan biri mas’ul etib tayinlanishi kerak, chunki yuk
jo`natuvchi, qabul qiluvchi va tashuvchilar bilan ular o`zaro aloqada bo`ladilar.
Kodeksga muvofiq da’vo o`z maravishda taqdim etilishi, tashuvchi esa uni
olgandan so`ng e’tirozni tasdiqlovch ihujjat taqdim etilmagan bo`lsa ikki haftadan
so`ng uni ko`rib chiqmasdan qaytarish huquqiga ega.