Tovar siyosati. Tovarlarning ishlab chiqarish assortimenti

36- Mavzu: O’simlikchilik mahsulotlarini yetishtirish va chorvachilik mahsulotlari ishlab chiqarish tannarxiga ta’sir etuvchi omillar tahlili.

Reja:

1. O’simlikchilik mahsulotlarini yetishtirish tannarxiga ta’sir etuvchi omillar tahlili.

2. Chorvachilik mahsulotlari ishlab chiqarish tannarxiga ta’sir etuvchi omillar tahlili.

O’simlikchiliklda ishlab chiqarilgan mahsulot biznes-rejasi bajarilishini tahlil etishda solishtirish, farqlash, zanjirli bog’lanish, balansli bog’lanish, guruhlash kabi usullardan foydalaniladi.
Solishtirish usuli orqali ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori va hajmining o’zgarishi (oshgan yoki kamayganligi) aniqlanadi, masalan buni paxta yalpi hosili misolida ko’rsatamiz. Hisobot yilidagi paxta yalpi hosilini rejadagi yoki bazis yilidagi yalpi hosiliga solishtirib, o’zgarishi aniqlanadi. ∑M₁ X₁ – ∑M₀ X₀ = ± ∆ mx
Ishlab chiqarilgan paxta yalpi hosili miqdori (natija) bevosita ikkita omil ta’siri ostida o’zgaradi:
1.paxta maydonining o’zgarishi;
2. paxta xosildorligi darajasining o’zgarishi.
Biz bu yerda “Farqlash” usuli yordamida aniqlash tartibini keltirdik:
Paxta yalpi hosili o’zgarishiga paxta maydoni o’zgarishining ta’siri;
(M₁- M₀). H_o =± ∆m
Paxta yalpi hosili o’zgarishiga xosildorligi darajasi o’zgarishining ta’siri: (H₁- H₀)× M₁ =±∆x
Omillar ta’sirlarining yig’indisi natijaning umumiy o’zgarishiga teng kelishi kerak:
O’simlikchilikda yetishtirigan boshqa mahsulotlar(g’alla, sabzavot kabi mahsulotlar) miqdori o’zgarishini tahlil etish usuli paxtanikidan farq qilmaydi.Shuning uchun yuqorida keltirilgan usuldan foydalanib, tahlilni hurmatli o’quvchi amalga oshirishingiz mumkin.

Chorvachilik mahsulotlarini ishlab chiqarish ahvolining omilli tahlili

Chorvachilikda yetishtirigan mahsulotlar miqdori o’zgarishini tahlil etish usuli o’simlikchiliknikiga o’xshaydi,faqat ko’rsatkichlarni ifodalanishi farq qiladi. Bu yerda quyidagi formuladan foydalanib, tahlilni amalga oshirish zarur:

∑S₁R₁-∑ S_OR_O 
Bunda, S_1,S_{O –} mos holda hisobot va bazis yillaridagi chorva mollari o’rtacha soni.,
R_1,R_{O -} hisobot va bazis yillaridagi mahsuldorligi darajasi.
Omillar tasirini zanjirli bog’lanish usulidan foydalanib aniqlash usulini keltirdik:

1. 
   Mahsulot miqdori o’zgarishiga mollar o’rtacha soni o’zgarishining tasiri:
   

∑S₁R₀-∑ S_OR_O 

2. 
   Mahsulot miqdori o’zgarishiga mahsuldorlik o’zgarishining tasiri:
   

∑S₁R₁-∑ S₁R_O