Tovar- pul munosabatlari bozor iqtisodiyotining asosi sifatida. «Mehnat boylikning otasi va nihoyatda faol tamoyilidir, yer esa uning onasidir»

Bozor iqtisodiyoti

Sub'yekti-turli ishlab chiqaruvchilar, huquqiy va jismoniy shaxslar, savdo, tijorat vakillari xaridorlar, (iste'molchilar).


Ob'yekti- moddiy ne'matlar,moliyaviy va tabiiy resurslar, intellektual mulk hamda xizmatlar majmuasi.

Bozor iqtisodiyotining asosiy belgilari

Iqtisodiy faoliyat erkinligi

Mulk shakllarining turli tumanligi

Narxlar erkinligi

Sog'lom pul muomalasi

Iqtisodiy manfaatlar- ning uyg'unlashuvi

Iqtiso- diyotning monopoliyaga qarshi xarakteri

Yuridik va jismoniy shaxslar tengligi

Raqobat kurashi

Bozor iqtisodiyoti taraqqiyotining bosqichlari

Tartibsiz bozor iqtisodiyotiga xos belgilar.	2) Tartibli bozor iqtisodiyotiga xos belgilar:
Xususiy mulkchilik xukmronligi Erkin raqobat Erkin tovar ishlab chiqarish Davlatning iqtisodiyotga kam aralashuvi	Mulkchilikning xilma - xilligi Tadbirkorlik faoliyatining rivojlanishi Kapital ishlab chiqarishning yuqori darajada umumlashganligi Yirik korxonalarning milliy va xalqaro darajada ish olib borishi Iqtisodiyotni tartiblashda davlatning faol ishtiroki Marketing va menejment tizimi

Bozor iqtisodiyoti
Afzalliklari	Zaif tomonlari
Iqtisodiy faoliyat erkinligi.	Aholining ijtimoiy tabaqalashuvi.
Daromadlarining cheklanmasligi.	Ishsizlar armiyasining vujudga kelishi.
Iqtisodiy raqobat kurashining mavjudligi.	Jamiyat barcha a'zolarining mulkiy munosabatlarda ishtirok eta olmasligi.

Bozor iqtisodiy munosabatlarning ayriboshlash bosqichi bo'lib, u ishlab chiqarish bilan iste'molni bog'lab turuvchi muhim bo'g'in hisoblanadi.

Bozorning vazifalari, shakllari va turlari

Nazorat qilish

Vositachilik qilish

Bozor-

ning vazifa- lari

Narx belgilash

Rag'batlantirish

Iqtisodiyotni tartibga solish

Manfaatlarni

ro'yobga chiqarish

Resurslarni tejash.

Iqtisod qilish.

Axborot berish

Bozorning ob'yektiga ko'ra turlari.

Tovarlar bozori

Moliya bozori

Mehnat bozori

Kapital bozori

Xizmatlar bozori

Ilmiy ishlanmalar bozori

Axborotlar bozori

Bozorning hududiy jihatdan shakllari Mahalliy bozor

Mintaqaviy bozor

Milliy bozor

Jahon bozori

Bozor infratuzilmasi - bozor aloqalarini o'rnatishga va samarali yuritishga xizmat qiluvchi korxona, tashkilot va muassasalar majmuidir.

Bozor infratuzilmasi 1. Ishlab chiqarishga xizmat qiluvchi infratuzilma. (transport, aloqa, ombor xo'jaligi, yo'l xo'jaligi, suv va energetika ta'minoti kabilar).

2. Tovarlar va xizmatlar muomalasiga, ya'ni savdo-sotiq ishlariga xizmat qiluvchi infratuzilma .(birjalar, savdo uylari, auksionlar, tijoratchilik idoralari, reklama firmalari va agentliklari, davlatning savdo-sotiq tashkilotlari va ularni nazorat qiluvchi muassasalari).

3. Moliya-kredit munosabatlariga xizmat qiluvchi infratuzilma (tijorat banklari, o'z-o'zini kreditlash idoralari, sug'urta kompaniyalari, moliya kompaniyalari, soliq undirish mahkamalari, har xil pul fondlari).

4. Aholiga xizmat qiluvchi yoki ijtimoiy infratuzilma (uy-joy, kommunal va transport xizmati, maorif, madaniyat hamda sog'liqni saqlash muassasalari, aholini ishga joylashtirish firmalari va idoralari)

5. Axborot xizmati (iqtisodiy faoliyat uchun zarur bo'lgan har xil axborotlar-ma'lumotlar va xabarlarni to'plash, umumlashtirish va sotish bilan shug'ullanuvchi turli kompaniyalar, firmalar, maslahat idoralari, davlat muassasalari).

O'zbekiston Respublikasida bozor infratuzilmasining rivojlanish dinamikasi. (1996-1999 y.y.) ¹

Ko'rsatkichlar	1992 1995 y.y.			1996 y	1997 y.	1998 y.		1999 y.	1992-1999 y.y. Jami
Tashkil etilgan brokerlik kontoralari Ko'chmas mulk savdosi bo'yicha. Aksiyalar savdosi bo'yicha. Mayda ulgurji savdo strukturasini tashkil etish bo'yicha. Shu jumladan: savdo bo'yicha. Yarmarkalar va kim oshdi savdosi o'tkazilgan.		157 91 1173 1143 645	100 155 487 473 1240		06 90 254 244 1744		32 26 161 161 1446	62 - 109 - -	457 362 2184 2020 5075

1

1¹ Alimov R. A., i drugiye. «Uzbekistan : desyat let po puti formirovaniya ri'nochnoy ekonomiki» - T : «Uzbekistan», 2001 g. s. 83.

Aim.uz