|
4- ko`taruvchi mexanizim; 5- suriluvchi
1-qalqovich; 2- to`sqich; 3-
to`sqich; aylanish o`qi; 4- qarshi yuk;
Bu to`sqichlar yordamida 3 xil usulda sathni rostlash mumkin. Yuqori
b‘ef bo`yicha rostlashni amalga oshiruvchi avtomat-to`sqich, pastki be‘f
bo`yicha rostlashni amalga oshiruvchi hamda aralash rostlashni amalga
oshiruvchi to`sqich–avtomatlarni sxemasi a) va b) rasmlarda berilgan.
Yuqorida b‘ef bo`yicha rostlashda bitta datchik o`rnatilgan bo`lib,
o`rnatilgan sathda to`sqich bir tarafdan qarama-qarshi lekin bir biriga
tang momentlar ta‘mirida, ya‘ni to`sqichni og‘irligidan hosil bo`luvchi
moment va qarshi yuk momenti hisobiga ikkinchi tarafdan sath
datchikiga ko`rsatiluvchi gidrostatik bosim ta‘sirida o`z holatida ya‘ni
balans holatida bo`ladi.
Agar to`sqich oldidagi sath ko`tarilsa yoki pasaysa tenglik yo`qoladi
va to`sqich berilgan sath o`z holiga qaytishi uchun zarur bo`lgan
kattalikka ochiladi. Rostlash jarayonida turli tebranishlarni yo`qotish
maqsadida to`sqichlar tarkibiga moyli amortizatorlar kiritiladi.
Pastki b‘ef bo`yicha sathni stabellash to`sqichi ham shu tartibda
harakatlanadi, lekin sath datchigi pastki b‘ef tarafidan o`rnatiladi.
Aralash rostlovchi avtomat to`sqich normal ish jarayonida pastki
sath bo`yicha rostlashni amalga oshiradi, agar suv sathi yuqori b‘ef
bo`yicha ko`tarilib ketsa, yoki suv yetishmasligi natijasida kelsa suv
qurib qolishi kuzatilsa avtomatik ravishda yuqori b‘ef bo`yicha rostlash
amalga oshiriladi.
Bunday to`sqichlar mahsus kameraga joylashtirilgan ikkita sath
datchigiga (membranali pukak) ega: ularning biri yuqori, ikkinchisi pastki
b‘ef bilan bog‘langan.
Yuqori b‘ef datchigi belgilangan sath yuqoriga ko`tarilganda to`sqichni
ochadi, shuningdek sath minimal qiymatga erishganda uni yopadi. Bir
vaqtni o`zida pastki b‘ef kamerasidagi datchik uning belgilangan sathini
ushlab turadi.
Gidrotexnik inshootlarni avtomatlashtirishda suvni sathini tekis
to`sqichlar yordamida pastki b‘ef bo`yicha stabilovchi regulyator tarkibiy
sxemasi quyidagi rasmda berilgan.
Suvni sathni pastki be’fbo`yicha stabillovchi regulyatorning
tarkibiy sxemasi
Suvni berilgan sathi 1 -topshiriq bergach (zadatchik) yordamida belgiladi
va 2-elementda amalda mavjud sath bilan solishtiriladi.
Agar belgilangan sathdan chetga chiqish mavjud bo`lsa 2-solishtirish
elementi 3-kuchaytirish bloki (nul-organ) yordamida 5-ishga tushirgich orqali
6-elektr yuritilgani harakatga keltiradi. Buni natijasida sath o`zgarishi qiymati
ishorasiga ko`ra 7-to`sqich tengsizlik yo`qotilguncha va belgilangan sath
o`rnatilguncha ochiladi yoki yopiladi.
Sxemadan ko`rinadiki, yopiq zanjirli rostlash tizimi tarkibiga kanalning
o`lchash va rostlash elementlari 8-sath datchigi va 7-to`sqich orasidagi
masofaga ega bo`lgan qismi kiradi. Bu masofa bir necha o`n yoki yuzlab metr
masofani o`z ichiga olishi mumkin.
Shuning uchun bu holda 8-datchik oralig`i bilan o`lchangan masofa bilan
7-to`sqich oralig‘idagi boshlang‘ich masofa oralig‘ida kechikish vaqti paydo
bo`ladi. Shuning uchun rostlash sxemasiga 4 -proporsional-impulsli rostlovchi
organ kiritilishi maqsadga muvofiqdir. Bu rostlagich rostlash vaqtida kechikish
vaqtini yo`qotishga xizmat qiladi. By oraliqda rostlash jarayoni to`xtatiladi va
to`sqichning elektr yuritmasi o`chiriladi. Bunday rostlagich proporsional -
integral rostlagich deb yuritiladi, chunki bu holda berilgan impulslar vaqti
nomosik vaqtiga proporsional ravishda o`zgaradi. Shunday qilib, suv
tarqatishning bunday avtomatik boshqaruv tizimlarida boshqaruv ob‘ekti sof
kechikish vaqtiga ega bo`lgani uchun impulsli avtomatik rostlash tizimlarini
qo`llash maqsadga muvofiqdir.
Sug‘orish kanali boshqaruv ob‘ekti sifatida sof kechikishdan tashqari
inersion kechikishga ega. Shuning uchun u kechikish vaqtiga ega bo`lgan
davriy inersion bo`g`in ko`rinishida berilishi mumkin (T - vaqt doimisi). Bu
holda vaqt tavsifnomalari kanal sathini rostlash tizimi uchun quyidagi
rasmda keltirilgan ko`rinishda berilishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
