Tosnkent moliya instituti u. K. Yakubov, yo. S. Ilxamova, M. I. Azizova elektron tijorat

 Mashup texnologiyasining ekotizimi 
 
Har bir element o‘zidan pastki darajada bajarilib, natija esa 
Mashup – ilovani yaratish hisoblanadi. Mashup – ilova ekotizimining 
eng yuqori darajasi hisoblanadi, lekin uni ekotizimning quyidagi barcha 
elementlari mavjud bo‘lgandagina olish mumkin. 
Mashup – ilova
– bu mukammallashtirilgan yangi ilovani tuzish 
uchun ikki va undan ortiq turli komponentlar birlashmasidan tashkil 
topgan holat ilovalaridir. Soddaroq qilib aytadigan bo‘lsak, Mashup – 
ilova bu – Mashup texnologiyasi asosida yaratilgan web – ilovadir. 
Mashup konstruktori
– bu Mashup – ilovani yaratish uchun 
komponovka muhitidir. U foydalanuvchiga umumiy foydalanishdagi 
ma’lumotlar va xizmatlarni ichki korporativ ma’lumotlar va xizmatlar 

---

245 
bilan birlashtirilishi jarayonida Mashup – ilovalarini vizual komponovka 
qilish uchun samarador usullarni taqdim etadi. 
Vidjet
– boshqa bir yoki bir nechta xizmat va kontentlardan 
foydalanish imkonini beruvchi dasturiy komponent hisoblanadi. 
Vidjetlarni loyihalashda asosiy e’tibor talab va sozlashlarga qaratiladi. 
Ko‘p miqdorda vidjetlarni hosil qilish uchun vidjetlarga taqdim 
etiladigan hizmatlar va axborotlarni olish imkoni erkin bo‘lishi kerak. 
Ma’lumotlar xizmati
– bu xizmat provayderi kontentga ruxsatni 
taqdim etuvchi texnologik muhitni ifodalash tushunchasidir. Odatda 
bular web – fidlar ya’ni RSS, SOAP/Web Services Description 
Language (WSDL), Asynchronous JavaScript + XML (Ajax) yoki XML 
Remote Procedure Calls (XML-RPC) kabi texnologik muhitlardir. 
Kontent–
bu Mashup – sayti uchun boshqa sayt yoki portallardan 
olinadigan ma’lumotlar va xizmatlardir. Ba’zi hollarda kontent 
deyilganda mashup – saytdagi mavjud xizmat va axborotlar ham 
tushiniladi. 
Agar bizda Mashup – ekotizimi mavjud bo’lsa, holat ilovalarini 
mashup konstruktori yordamida tuzishimiz mumkin. Mashup 
konstruktorida quyidagi modellar foydalaniladi: