Toshmurotov Jonibek Javoblar : Fond birjasi

Bozor risklarni baholashning maqsadi investorga bozor riskini amalga oshirishda qatnashishning maqsadga muvofiqligi to`g`risidagi qarorlarni qabul qilish va mumkin bo`lgan moliyaviy yo`qotishlardan himoyalanish bo`yicha chora-tadbirlar ishlab chiqish uchun kerakli ma`lumotlarni taqdim qilishdan iborat. Shunga ko`ra, risk tahlilini loyihaning barcha ishtirokchilari mustaqil tarzda olib borishlari maqsadga muvofiqdir. Risk tahlili investitsion loyihaning barcha ishtirokchilari – buyurtmachilar, pudratchilar, bank, sug`urta kompaniyalari, lizing kompaniyalari, mol yetkazib beruvchilar tomonidan amalga oshirilishi lozim.

9. Xedjlash strategiyasi - bu xedjlashning o'ziga xos vositalari to'plami va ulardan narx xavfini kamaytirish uchun qanday foydalaniladi. Barcha xedjlash strategiyalari “slot” bahosi va fyuchers narxining parallel harakatiga asoslanadi, bu esa fyuchers bozorida real tovar bozorida etkazilgan zararlarni qoplash imkoniyatini keltirib chiqaradi.
Xedjirlashning ikkita asosiy turi mavjud:
1. Xaridor to'siqlari tadbirkor kelajakda tovar partiyasini sotib olishni rejalashtirgan va uning narxining mumkin bo'lgan oshishi bilan bog'liq xavfni kamaytirishga harakat qilganda qo'llaniladi. Tovarning kelajakdagi sotib olish narxini himoya qilishning asosiy usullari fyuchers bozorida fyuchers shartnomasini sotib olish, qo'l optsionini sotib olish yoki sotish optsionini sotishdir.
2. Sotuvchining himoyasi teskari vaziyatda qo'llaniladi. Bunday xedjirlash usullari fyuchers shartnomasini sotish, sotish optsionini sotib olish yoki koll optsionini sotishdir.
10. Diversifikatsiya — korxona (birlashma)larning faoliyati sohalari va ishlab chiqaradigan mahsulotlari turining kengayishi, yangilanib turishi. Diversifikatsiya ishlab chiqarishda yuqori samaradorlikka erishish, iqtisodiy foyda olish, bankrotlikka barham berish va b. maqsadlarda amalga oshiriladi. Ilgari bir sohada ixtisoslashgan firmalarning (sanoat, qishloq xoʻjaligi, transport, moliya va h.k.) boshqa ishlab chiqarish tarmoqlari, xizmat koʻrsatish sohalariga, birinchi navbatda, yuqori foyda beradigan sohalarga kirib borishi ularning xoʻjalik faoliyati sohalari va imkoniyatlarini kengaytiradi. Diversifikatsiya natijasida turli-tuman tovarlar ishlab chiqaradigan, xizmat koʻrsatadigan hamda ilmiy tadqiqot va ishlanmalar bilan band boʻlgan keng tarmoqli, ammo hamisha ham texnologikjihatdan oʻzaro bogʻlan-magan majmualar (masalan, agrosanoat majmui, oʻrmonsanoat majmui) vujudga keladi va bu ishlab chiqarish diversifikatsiyasi deyiladi. Bundan tashqari uning kredit diversifikatsiya koʻrinishi ham bor (bunda kredit sifatida beriladigan kapital mablagʻlar xavf-xatarni kamaytirish va yuqori foyda olish maqsadida turli-tuman obʼyektlar oʻrtasida taqsimlanadi). Bunday diversifikatsiya tarmoklararo kapital konsentratsiyasi jarayoni va korxonalararo ichki beqarorlikning kuchayi-shi bilan bogʻliq.