Toshket davlat iqtisodiyot unversiteti «iqtisodiyot» fakulteti «MIKROiqtisodiyot»

O‘rtacha daromad (D_o‘r) bu tovar birligini sotishdan kelgan pul tushumidir. Uni aniqlash uchun yalpi daromad (D _ya) sotilgan tovar138 lar miqdoriga (Q) bo‘linadi. Oldingi misolga qaytsak, korxonaning yalpi daromadi 120 mlrd so‘m bo'lib, sotgan tovarlari 100 ming dona edi.

Bunda: D_o’r = D_ya/Q=12000000000/100000 = 120000.

O‘rtacha daromad amalda sotilgan tovarning bozor narxiga teng bo'ladi, ya’ni D =P kelib chiqdi.

Iqtisodiyotda marjinal daromad (D_m) tushunchasi ham qo'Ilaniladi. Marjinal daromad qo‘shimcha tovar birligini sotishdan kelgan qo'shimcha daromaddir. Uni aniqlash uchun tovarlarni sotishdan tushgan daromad — pul o'simi (AD) sotilgan tovarlar miqdorining o'simiga (AQ) bo'linadi.

Bunda: D_m=AD/AQ- bo'ladi.

Yana misol olsak, korxona oldin 90 ming dona tovar sotishdan 100 mlrd so'm topgan edi. Keyin qo'shimcha 8 mingta tovar sotish natijasida uning daromadi 110 mlrd so'mga yetdi. Shu raqamlarni formulaga solsak, D_m =(110 mlrd – 100 mlrd)/(98 ming- 90 ming)= (10 mlrd so’m)/(8 ming) so’m kelib chiqadi.

Demak, qo'shimcha bitta tovar sotish 125 ming so'm bergan, oldin esa bu 100 ming so'm keltirgan edi. Demak, qo'shimcha 1 ta tovar sotish qo'shimcha 125 ming so'mga teng daromad bergan. Maijinal daromadning ortishi tovarni qo'shimcha ravishda chiqarish kerakligini bildiradi. Uning pasayishi esa ishlab chiqarishni qisqartirish kerakligini anglatadi, chunki qo'shimcha daromad kamayganidan qo'shimcha foyda ham kam olinadi yoki umuman olinmaydi. Ishlab chiqarish o‘sib borishi uchun marjinal daromad ortib borishi kerak. Buni quyidagicha ifodalash mumkin: D_m^am^bm^cm^d…mⁿ.