Toshkent viloyati piskent tumani xalq

2-shart. «Darslik – eng yaqin yordamchi»

Bog'lovchining turi, vazifasini aniqlang. (201-202-mashqlar asosida).

1-guruhga. Qurvonbibi bir ko'cha eshigiga, bir yonboshdagi daraxtlar orasidan ko'tarilib kelayotgan quyoshga, bir o'choq boshidagi qiziga qaradi.

2-guruhga. Yo'qchilik g'ayratli, ishchan odamning eshigidan mo'ralaydi-yu, ichkariga kira olmaydi. («Hikmatnoma» dan)

3-guruhga. Dunyoda kasblar ko'p, biroq odamiylik kasbi hammasidan ulug'dir.

3-shart. «Mustaqil ish»

1-guruhga.

1. Balki ertalab o'ziga kelib qolar.

2. Inson go'zalligi bilan emas, balki mehnati bilan kamol topadi.

balki so'zining qo'llanishini izohlang.

Javob: Balki so'zi ko'pincha zidlov bog'lovchisi vazifasida qo'llaniladi. (1-gapda), modal so'z vazifasini bajaradi. (2-gapda), demak, bir o'rinda bog'lovchi, boshqa o'rinda ko'makchi, yuklama, modal so'z vazifasida keluvchilar yordamchi vazifadosh bog'lovchilar sanaladi.

2-guruhga. Bog'lovchi turini, vazifasini aniqlang. Gapning kesimi qanday shakldaligini ayting. (206-mashq asosida)

Na sen nazar qilding, holimga bir bor,

Na men ayta bildim senga biror so'z.

(Abdulla Oripov)

Javob: na… na …- inkor bog'lovchisi. Sodda gaplarni bog'layapti, kesimi tasdiq shaklida. Na… na… bog'lovchisi ishtirok etgan gaplarning kesimi tasdiq shaklida bo'ladi.

3-guruhga. (205-mashq asosida). Inkor bog'lovchisining vazifasini ayting. Sintaktik tahlil qiling.

Cho'lquvarlarni na issiq, na suvsizlik yenga oladi.

Javob: uyushiq bo'laklarni bog'layapi, to'ldiruvchi, ega, ega, kesim.

4-shart: «Qo'shiq aytgan yetar murodga»

Kuylangan qo'shiqlar matnidan bog'lovchi hamda ko'makchilarni topib, ularning turi, vazifasini tushuntiring.

Mustahkamalash. Bu qism yangi mavzu bayonida amalga oshirildi. Chunki shartlar ham o'tgan, ham yangi mavzu asosida tuzilgan edi.

Tilaklar. Har bir o'quvchi o'zining tilagini xohlagan dars ishtirokchisiga bildirishi mumkin.
Savol va topshiriqlar

1. 
   Zidlov bog'lovchilari o'zaro qanday munosabatda bo'lgan bo'- • laklarni bog'laydi?
   
2. 
   Zidlov bog'lovchilarini sanang. Ular ishtirokida gaplar tuzing.
   

201-mashq. Uyga vazifa. Bog'lovchilar ishtirokida gaplar tuzing, qanday bog'lovchidan foydalanganingizni ayting.
.

O'quvchilar: Hirot tuprog'ida voyaga yetgan,

,,Qush tili" yo'llarini munavvar etgan,

Yillar to'zonidan sog'-omon o'tgan

Navoiy bobomlar, buyuk odamlar.