Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti X. X. Muratov, R. R. Jabbarov

24–rasm. Yakka bandli shukufta va bofta naqsh 
elementlari.
 
Gul
— tabiatdagi gullarni naqqoshlar tomonidan stillashtirib olingan tasviri. 
Gul naqsh kompozitsiyada to‘ldiruvchi va husn beruvchi element bo‘lib hisoblanadi 
(21–rasm). Gullarning har xil turlari bo‘lib, ular o‘ziga xos nomlanadi. Chunonchi 
uch va besh yaproqli oygul, bargli oygul, lola gul, paxta gul, no‘xat gul, chinni gul, 
savsar gul, atirgul, gulafshon, gultojixo‘roz va boshqalar. Gullar tuzilishiga ko‘ra 
oddiy va murakkabga bo‘linadi. Murakkab gullarga pista gul; ko‘p bargli gul va 
boshqalar, oddiy gullarga esa oygul, lola gul, paxta gul, no‘xat gul va boshqalar 
kiradi. Gullar har xil tuzilishga ega bo‘lganligi uchun ularni o‘ziga xos nomlari bor. 
Shukufta 
— o‘simliksimon naqsh elementi bo‘lib novdalar bir birini bog‘lash 
va yuzalarni to‘ldirish uchun 
xizmat 
qiladi. 
Shukufta 
tuzilishi jihatidan turlicha 
bo‘ladi: bir yerda kichik 
sodda bo‘lsa, ikkinchi o‘rinda 
anchagina 
takomillashgan, 
uchinchi 
o‘rinda 
ikki 
tomondan 
kelayotgan 
shukufta qo‘shilib madohil 
yoki 
shunga 
o‘xshash 
shaklini hosil qiladi. 
Bog‘lam va sirtmoqlar 
— o‘simliksimon naqsh elementlari bo‘lib, bandi 
rumiy boftaning oddiy turi hisoblanadi. Ikki tanobni uchinchi sirtmoqsimon egib 
o‘ziga bog‘lashni sirtmoq deyiladi. Sirtmoqlar bir biri bilan chalkashib o‘tadi, 
umumiy ko‘rinishi xuddi sakkiz raqamni eslatadi. 
Bofta 
— tanob aylanib o‘tib hosil qilgan shakl. Islimiy naqsh elementi. 
Boftalar to‘g‘ri, egri hamda aralash chiziqlardan tashkil topgan bo‘ladi. 
Marg‘ula 
— qo‘sh chiziqli gajak, o‘simliksimon naqsh elementi. U 
misgarlik, naqqoshlik, ganchkorlik, zardo‘zlik va boshqalarda ishlatiladi. Agar bir 
novdani uchida ikki marg‘ula hosil bo‘lgan bo‘lsa, uni qo‘sh marg‘ula deb yuritiladi. 

---

67 
Agar novda bilan marg‘ula tasvirlangan bo‘lsa marg‘ulali novda deb yuritiladi. Naqsh 
kompozitsiyasida marg‘ula to‘ldiruvchi element hisoblanadi.