Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti “texnologik ta’lim” kafedrasi

Metallarni texnologik xossalari.Metallarni texnologik xossalariga kesib ishlanishlik toblanuvchanlik, payvandlanishlik, bolg’alanishlik, erigan metalni ravonligi va boshqalar. Shulardan asosiy o‘rinlarda metalni kesib ishlanuvchanlik xususiyati turadi, chunki ko‘pchilik metal buyumlarini stanoklarda kesib ishlanadi.

Metallarga ishlov berishda o’lchov va rejalash asboblari va ularni ishlatish texnologiyasi.

REJALASH. Chilangarlik nazorat o‘lchov va rejalash asboblari.O‘quv maqsadi: rejalash asboblaridan foydalanishga; ishlov berilgan va ishlov berilmagan yuzani rejalashga tayyorlashga; parallel va o‘zaro perpendikulyar belgi chiziqlar chizishga; o‘lchamlar va andozalar yordamida konturlarni rejalashga; reja belgi chiziqchalariga kern urib chiqishga; rejalash asbobini charxlash.Masalan :

Ish obyektlari: o‘quv yarim tayyor buyumlari; andozalar; tiskilarning ust qo‘yma jag‘lari uchun yarim tayyor buyumlar.

J i h o z l a r v a m o s l a m a l a r: charxlash stanogi; rejalash plitalari; reflektorli yoritqich.Asboblar va materiallar: o‘lchash lineykalari; shtangen-sirkullar; rejalash sirkullari; chizg‘ichlar; keng asosi 90°li go‘niyalar; kernerlar; transportyolar; rejalash bolg‘achalari; metall cho‘tkalar; qirg‘ichlar; jilvirli qog‘oz; mis kuporosi (to‘tiyoyi); bo‘r; tez qotadigan lak va bo‘yoqlar.

1.Yuzalarni rejalashga tayyorlash.

Ish o‘rnini tashkil qilish rejalash plitasini yaxshilab artish;

plitani vaterpas va lineyka yordamida tekshirish;

prizma va ostqo‘ymalarni tayyorlash va artish;

reflektorli yoritqichni tayyorlash .

2. Ishlov beriladigan materialni po‘lat cho‘tka yordamida chang, loy, kuyindi, zang izlaridan tozalash. Rejalanadigan joylarni jilvir qog‘oz bilan tozalash.

3. Ishlov beriladigan materialni sinchiklab ko‘zdan kechirish (unda rakovinalar, shishgan joylar, darzlar, g‘udurlar, o‘tkir burchaklar bo‘lmasligi kerak); ko‘rinmaydigan darzlarni ishlov beriladigan materialga bolg‘acha bilan urganda chiqadigan dirillagan ovozga qarab aniqlash.

4. Ishlov beriladigan materialning chizmadagi o‘lchamlarini aniqlash, uni o‘lchash va ishlov berishda nuqsonlarning olib tashlanishini hisobga olish.

5. Rejalash planini belgilash: rejalash usuli va tartibi, yuzalarni-o‘lchamlar qo‘yiladigan bazani belgilash.

6. Chizmaga muvofiq qo‘yimlarni tekshiris