Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti “texnologik ta’lim” kafedrasi

Issiqlik o‘tkazuvchanlik.Yog‘ochning issiqlik o‘tkazish qobiliyatiga issiqlik o‘tkazuvchanlik deyiladi.Yog‘och boshqa materiallarga qaraganda issiqlikni yomon o‘tkazadi.

Bunday xollarning oldini olish uchun yog‘ochni to‘g‘ri quritish qoidalariga rioya qilinadi.Buning uchun xo‘l yog‘ochni to‘g‘rixolatda kerakli og‘irlikdagi yuk bilan bostirib quyish va uning sirtiga xavo oqimi bir tekisda tegadigan bo‘lishini ta’minlash hamda to‘liq quriginchashunday xolatda saqlash kerak.

Bundan tashqari agar yog‘ochni biror buyumni yasash uchun kerakli shaklda yetarli xolatga keltirish lozim bo‘lsa, xo‘l yog‘ochni kerakli shaklini hosil qilgan xolatga keltirib, tegishli og‘irlikdagi yuk bilan bostirib yoki tegishli moslamalar bilan maxkamlab uning sirtiga xavo oqimi bir tekisda bo‘lishini ta’minlab, qurigancha shunday xolatda saqlanadi.

Suv, tuproq havo va boshva muhitlardagi zararli mikroorganizmlar yog‘ochning sirti yoki oraliq tuqimalariga tushsa, ularning ta’siridan yog‘och chiriy boshlaydi. Shuning oldini olish uchun yog‘ochni quruq holda saqlashunga ayrim ximiyaviymoddalar shimdirish orqali chidamliligini oshirish yoki yog‘och sirtini aliflash, loklash hamda turli buyoqlar bilan bo‘yash kabi usullar qo‘llaniladi. Yog‘ochga ushbu ko‘p usullarda ishlov berishmumkinligidaniborat. Yog‘och turli kuchlar ta’sirida egilish va siiish xususiyatiga ega. Buning oldini olish uchunyog‘ochga qanday kuchli ta’sirqilishimumkinligini oldindan xisobga olinadi va yetarli darajada qalin yoki yo‘g‘on ham da shu maqsadda eng chidamli yog‘och turini tanlanadi.

Yog‘och ishqalanishga yaxshichidamli emas. Shuning uchun turli asbob-uskunalarning ishqalanishiga uchrab ishlaydigan qismlarini yog‘ochdan ko‘ra chidamliroq bo‘lgan boshqa materiallardan tayyorlanadi. Qattiq yog‘och turlaridan biri bo‘lgan qayrag‘ochdan arava g‘ildiragining gupchash va boshqa qismlari yasaladi. Yog‘ochning qattiqligi unga boshqa qattiq jismning botishiga qarshilik ko‘rsatish darajasi bilan belgilanadi. Yog‘ochning qattiqligini aniqlashning eng oddiy usuli unga mix qoqib ko‘rishdan iborat. Oddiy mixni qayrag‘och, eman, shamshod, nok, akatsiya kabi qattiq yog‘ochlarga qoqib bo‘lmaydi, tol, terak, qarag‘ay kabi yumshoq yog‘ochlarga esa asosan qoqiladi.

Hamma yog‘och turlari yaxshiyonadigan material xisoblanadi. Shuning uchun yog‘ochdan tayyorlangan maxsulotlarni yong‘indan saqlash choralari ko‘riladi. Ustaxonada yong‘in chiqishiga qarshi barcha talablarni vaqti bilan bajarib borish shart.

Yog‘ochdan turli buyumlar tayyorlash va boshqa ishlarni bajarish uchun yog‘och materiallarni o‘lchash va rejalash kerak bo‘ladi. Buning uchun maxsus asboblardan foydalaniladi.

O‘lchash deb yog‘och materialdning o‘lchamlarini va shaklini aniqlashni aytiladi. Bu asboblarga chizg‘ichlar, matr, ruletka, go‘niyalar, xatkash transporti va o‘lchov andozalari kiradi.

C hizg‘ichlar yog‘och, metall, plastmassa yoki boshqa materiallardan bir necha santimetrdan bir metrgacha uzunlikda millimetrlarga bo‘lingan holda tayyorlanadi. Ular millimetrgacha aniqlikda o‘lchash, kerakli to‘g‘ri chiziqlar chizish va yog‘och qirralarining to‘g‘ri chiziq shaklida ekanligini tekshirish uchun ishlatiladi.

a -chizg‘ich

b -ruletmetr

v-burchak chizg‘ich (go‘niya)

g-xatkash

d-shtangensirkul