Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti “Fizika va Kimyo” fakul’teti

Rentgen spektri uchun atamalar majmui

Rentgen spektridagi chiziqlarni belgilash uchun rentgen kvanti hosil bo‘lish mexanizmini ko‘rsatuvchi simvollarning birikmasi ishlatiladi.

Masalan, MgK_1, bu erda Mg - elementning simvoli, K - atomni qo‘zg‘atish vaqtida ionlangan elektron sath bosh kvant sonining indeksi, keyinchalik xuddi shu sathga relaksatsiya natijasida yuqoriroq turgan sathdan elektron o‘tadi,  - elektron o‘tish natijasida bosh kvant son (n) o‘zgarishining

qiymatini ko‘rsatadi.
n  1( ),
n  2( ),
n  3( )
1, 2, 3 - elektron

sathchaning nomeri. Rentgen spektrida  - chiziqning intensivligi maksimal

bo‘ladi, buning sababi
n  1
bo‘lganda elektron o‘tishlar imkoniyatining

(ehtimoliyatining) eng katta bo‘lishidir. Rentgen nurlari chiqarilganda va yutilganda sodir bo‘ladigan elektron o‘tishlarning sxemasi hamda buning

natijasida hosil bo‘luvchi spektr chiziqlarining belgilanishi 7.4 - rasmda keltirilgan.

E=20 keV

Fotoelektron E_kin=11,02 keV

E_K ^{=8,98 keV}

K

L ₁
L _{2 L 3}
^M 1-5
N₁
Energiyasi 20 keV bo’lgan rentgen fotonining misning K-elektroni tomonidan yutilishi


7.4 - rasm. Rentgen chiqarish spektrlarining hosil bo‘lishi.

^{0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 } A
Tormozlanishda chiqadigan rentgen nurlanishining spekt