Toshkent viloyati Chirchiq Davlat Pedagogika Instituti Aniq fanlar fakulteti

6. Harakatning kinematik tenglamalari qanday?


Koordinatalar usuli. Bunda MN fazodagi urnini uning x, u, z koordinatalari orqali beriladi. Harakat mobaynida MN koordinatalari uzgarib turadi.

x = x (t), y = y (t ), z=7 (t) (3)

Bu funksiyalar nuqta harakatining kinematik tenglamalari deb ataladi.

7. To’g’ri chiziqli tekis uzgaruvchan harakat deb nimaga aytiladi?

To’g’ri chiziqli tekis o’zgaruvchan harakat deb, traektpriyasi to’g’ri chiziqdan iborat  bo’lgan va teng vaqtlar oralig’ida har xil masofalar o’tiladigan harakatga aytiladi. U quyidagi formuladan foydalaniladi. Har qanday o’zgaruvchan harakat o’rtacha oniy tezliklar bilan harakterlanadi.O’zgaruvchan harakatning o’rtacha tezligi deb, ma’lum vaqtda o’tilgan yo’lni shu vaqt ichida tekis harakat bilan bosib o’tilgan harakat tezligiga aytiladi.
Jismning harakat tezligi ma’lum bo‘lsa, tezlik formulasidan uning-ixtiyoriy vaqt ichida bosib o‘tgan yo‘lini topish mumkin:
s = υ . t.

Tekis harakatda bosib o‘tilgan yo‘lni topish uchun jism tezligini shu yo‘lni bo‘sib o‘tish uchun ketgan vaqtga ko‘paytirish.kerak.
Masalan, jism υ = 8 m/s tezlik bilan tekis harakatlanayotgan bo‘lsa,ut=10s davomida s = υ t = 8 m/s · 10 s = 80 m yo‘lni bosib.o‘tadi.Jismning tekis harakatdagi tezligi va bosib o‘tgan.yo‘li.ma’lum.bo‘lsa,tezlik formulasidan uning harakatlanish vaqtini topish mumkin:
t =

Tekis harakatlanayotgan jismning harakatlanish vaqtini toppish uchun shu vaqt davomida bosib o‘tgan yo‘lni tezlikka bo‘lish kerak.

Masalan, jism 12 m/s tezlik bilan tekis harakatlanayotgan bo‘lsa, u 60 m yo‘lni

t= =5.sbosib.o‘tadi.
Tekis harakatlanayotgan jismning harakatlanish vaqtini toppish uchun shu vaqt davomida bosib o‘tgan yo‘lni tezlikka bo‘lish kerak.