Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika institut maxsus sirtqi bo

5. Aylananing to‘g‘ri chiziq bilan tutashmasi. Berilgan tutashtirish radiusi R masofada to‘g‘ri chiziqqa parallel qilib chiziq chiziladi va uni O₁ markazdan R+R₁ (14 – chizma, a) yoki R-R₁ (14-chizma, b) radiuslar bilan chizilgan yoylar bilan kesishtiriladi. Natijada O nuqta aniqlanadi va undan to‘g‘ri chiziqqa perpendikulyar chizilib, o‘tish nuqtasi topiladi. Tashqi tutashmada A o‘tishda nuqtasi OO₁ oralig‘ida, ichki tutashmada O va O₁ ning davomida aniqlanadi.

14-chizma

2-b) grafik topshiriqni bajarish uchun variantlar quyidan olinadi.

2-variant



3-topshiriq. Lekalo egri chizilarga oid:

a) lekalo egri chiziqlari (ellips, parabola va giperbola chizmasini bajarish).

Egri chiziq nuqtalarini sirkul yordamida tutashtirishning imkoni bo‘lmasa, ularni ravon tutashtirish uchun lekalolardan foydalaniladi. Shuning uchun bunday egri chiziqlar lekalo egri chiziqlari deyiladi. Bunday egri chiziqlar texnikada turli mashina va aparatlarda, lokatorlar, projektorlar, antennalar, tishli g‘irdiraklarning tish profillarida keng qo‘llaniladi.

Quyida shunday egri chiziqlar, ya’ni Ipatiya konus kesimlarini chizishni o‘rganishdan boshlanadi.

Ipaitya – novcha degani (370-415) ko‘zga ko‘ringan yirik olim Aleksandriyada yashagan matematik, astronom, mexanik Teon qizi. Otasi kabi ilm bilan shug‘ullangan. U birinchi bo‘lib konus kesimlari bilan shug‘ullangan. Oyning ko‘rinadigan tomonidagi “Xotirjamlik” dengizi krateri Ipatiya deb nomlangan. Juda ko‘p ilmiy kashfiyotlar ochgan. 415-yili xristian dindorlari uning ayol ekanligini bilib qolishadi va olovda yoqib yuborishadi.