Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika institut maxsus sirtqi bo

5-a) grafik topshiriqni bajarish uchun variantlar quyidan olinadi.

2-variant



6-topshiriq. Mashinasozlik chizmachilikka oid:

a) ajraluvchi birikmalar ish chizmalarini bajarish (boltli, shpilkali)

Detalarni bir-biri bilan rezbalar yordamida ajraladigan qilib biriktiriladi. Bunday birikmalarni ajraladigan birikmalar deyilib, ularga boltli, shpilkali, vintli, fitingli birikmalar kiradi.

Ajraladigan birikmalar qo’zg’aladigan va qo’zg’almaydigan bo’ladi. Birikma detallarning bir-biriga nisbatan harakat qilsa, qo’zg’aladigan birikma deyiladi. Birikma detallari bir-biriga nisbatan qo’zg’almasa ya’ni ular o’zaro mustahakm biriktirilgan bo’lsa, qo’zg’almas birikma deyiladi, ularga shtiftli, shpilintli birikmalar kiradi. Qo’zg’aladigan (suriladigan) birikmalarga shponkali, shlisali, shpindelli (vintli) kabi birikmalar kiradi. Qo’zg’almaydigan birikmalarga boltli, shpilkali, vintli, fitingli kabi birikmalar kiradi.

Boltli, shpilkali birikmalarda gayka va shaybalar shartli qirqilmasdan butun tasvirlanadi.

Boltli birikma. Bolt, gayka, shayba va biriktirilishi lozim bo’lgan detallardan tuzilgan birikmaga boltli birikma deyiladi (1-chizma). Boltli birikmalarning konstruksiyasi to’liq ko’rsatilgan (1-chizma, a) soddalashtirlgan (1-chizma, b) shartli (1- chizma, c) ko’rinishlarda chizsh mumkin.

1. 
   chizma
   

Yig’ish chizmalarda soddalashtirilgan turi chzilsa, sxematik chizmalarda shartli turi chiziladi. Qolgan xollarda asosan konstruksiyasi to’liq ko’rsatilgan turi chiziladi.

Boltli birikmalarda boltning uzunligi l, biriktirilishi lozim bo’lgan detallar H1 va H2 larning qalinliklariga bog’liq bo’lib, u quyidagicha aniqlanadi: l=H1+H2=1,3d. 1,3d ga shaybaning qalinligi s, gaykaning balandligi H va rezbaning gaykadan chiqib turadigan zaxira qismi faskasi bilan kiradi. Boltli birikmani bosqichlar chzish 2- chzimalarda ko’rsatiladi.

2. 
   chzima
   

Soddalashtirilgan boltli birikmada bolt rezbasini butun sterjen bo’yicha chziladi, faskalar umuman tasvirlnmaydi, bolt va biriktiruvchi detallar orasidagi tirqish ko’rsatilmaydi.