Тошкент вилояти Чирчиқ давлат педагогика институти “Тарих ва ижтимоий фанлар” кафедраси “Фалсафа” фанидан якуний назорат саволлари

Тошкент вилояти Чирчиқ давлат педагогика институти
“Тарих ва ижтимоий фанлар” кафедраси
“Фалсафа” фанидан якуний назорат саволлари
(2018-2019 ўқув йили учун)


Фалсафа

1. 
   Фалсафа тушунчасининг келиб чиқиши ва Фалсафа шаклланишининг асосий босқичлари.
   
2. 
   Дунёқарашнинг тузилиши. Дунёқарашнинг тарихий шакллари: миф - дастлабки дунёқараш шакли.
   
3. 
   Мифологик ва диний дунёқарашнинг ўзаро алоқаси ва фарки.
   
4. 
   Диний дунёқарашнинг шаклланиши. Диннинг асосий функциялари.
   
5. 
   Дунёни идрок этишда фалсафий дунёқарашнинг ўзига хос роли. Фан илмий дунёқараш шакли.
   
6. 
   Фаннинг функциялари ва тараққиётининг асосий босқичлари.
   
7. 
   Қадимги Шарқда асотирий тасаввурлар ва фалсафий билимларнинг пайдо булиши.
   
8. 
   Миср ва Бобил фалсафий мактаблари. Кадимги Ҳиндистонда фалсафий мактаблар.
   
9. 
   Марказий Осиёда “Авесто” таълимотидаги фалсафий фикрлар.
   
10. 
    Христианлик ва Аврелий Августин фалсафий таълимотининг вужудга келиши.
    
11. 
    Илк ўрта аср Ғарб фалсафаси ривожланишининг умумий белгилари.
    
12. 
    Илк ўрта асрлар фалсафий тафаккур ривожида аппологетика ва патристика, схоластика. Номинализм ва реализм.
    
13. 
    Ғарб уйғониш даври ва фалсафий тафаккурнинг ривожланиш хусусиятлари.
    
14. 
    Борлиқ тушунчасининг тахлили. Фалсафа тарихида борлиқ муаммоси.
    
15. 
    Борлиқ шаклларининг таснифи: табиат борлиғи, ижтимоий борлиқ, маънавий борлиқ, инсон борлиғи, виртуал борлиқ.
    
16. 
    Ҳаракат, макон ва вақт - материянинг яшаш шарти.
    
17. 
    Абадий ҳаракат, ўзгариш ва ҳаракатсизликнинг ўзаро нисбати.
    
18. 
    Ҳаракатнинг типлари ва шакллари. Ҳаракат мутлақлиги ва сокинликнинг нисбийлиги.
    
19. 
    Фалсафа тарихида макон ва вақтга субстанционал ва реляцион ёндашувлар.
    
20. 
    Ижтимоий макон ва ижтимоий вақтда тарих вақти ва давр руҳининг мутаносиблиги. Индивидуал вакт инсон мавжудлик вақти сифатида.
    
21. 
    Билиш назариясининг предмети ва ўзига хос хусусиятлари.
    
22. 
    Гносеологиянинг мазмуни ва мохияти.
    
23. 
    Билимнинг асосий турлари ва шакллари. Ноилмий билим шакллари.
    
24. 
    Билишда субъект ва объектнинг ўзаро алоқаси.
    
25. 
    Ҳиссий, эмпирик, назарий, мантиқий ва интуитив билиш даражалари.
    
26. 
    Онг-тафаккур ва борлиқнинг бирлиги. Тафаккур услубининг асосий жихатлари.
    
27. 
    Фалсафада метод ва методология, методика тушунчалари. Методларнинг таснифи.
    
28. 
    Ижтимоий-гуманитар фанлар методларининг ўзига хос хусусияти.
    
29. 
    Шаклланиш, ўзгариш ва ривожланиш тушунчалари.
    
30. 
    Фалсафанинг асосий қонунлари.
    
31. 
    Қарама-қаршилик ва зиддият қонуни. Микдор ва сифат ўзгаришлари диалектикаси.
    
32. 
    Инкорни-инкор қонуни ва ворисийлик.
    
33. 
    Категория тушунчаси ва уларнинг турлари.
    
34. 
    Фан ва фалсафа категорияларининг таснифи.
    
35. 
    Онтологик ва муносабатдош категорияларнинг таснифи.
    
36. 
    Тарихий жараёнда жамиятнинг маданий ва маънавий қадриятлари. Жамият ва тарих фалсафаси.
    
37. 
    Тарих фалсафасининг тузилиши ва функциялари.
    
38. 
    Жамият ривожланувчи тизим сифатида.
    
39. 
    Жамиятнинг сиёсий хаётида давлатнинг ўрни ва роли.
    
40. 
    Демократик давлат ва фуқаролик жамиятида нодавлат ташкилотларнинг тутган ўрни.
    
41. 
    Шарқ ва Fapб фалсафасида инсон муаммоси.
    
42. 
    Фалсафий антропологиянинг пайдо булиши ва ривожланиши, предмети ва вазифалари.
    
43. 
    Ҳаётнинг мазмуни ва унда инсоннинг вазифаси.
    
44. 
    Инсон борлиғида ўзликни англашнинг намоён бўлиши.
    
45. 
    Инсон борлиғида фаолиятининг тузилиши ва атрибутлари.
    
46. 
    Инсон фаолиятини тартибга солиш механизмлари ва унинг аҳамияти.
    
47. 
    Фаолиятни ташкил қилишда ҳуқуқ ва ахлоқ уйғунлиги.
    
48. 
    2017-2021 йиллардаги Ўзбекистонни янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегиясида глобал муаммоларнинг тавсифи.
    
49. 
    Ҳозирги даврнинг асосий глобал муаммоларининг таснифи. Глобал муаммоларни хал килишда фалсафанинг роли.
    
50. 
    Интернет ва ижтимоий тармоқлардаги виртуал мулоқотнинг ижобий ва салбий жиҳатлари.
    

МАНТИҚ

51. 
    Мантиқ илмининг асосий масалалари ва уларни тадқиқ этиш йўналишлари.
    
52. 
    Тафаккурнинг мантиқий шакллари ва қонунлари.
    
53. 
    Формал мантиқнинг предмети ва структураси.
    
54. 
    Мантиқ илмининг фанлар тизимидаги ўрни.
    
55. 
    Тушунчаларнинг шаклланиши ва қўлланиши.
    
56. 
    Тушунчаларнинг тилда ифода килиниши: ном ва термин.
    
57. 
    Тушунчанинг таърифи, тузилиши ва турлари.
    
58. 
    Тушунчалар ўртасидаги муносабатлар.
    
59. 
    Тушунчалар билан бажариладиган мантиқий амаллар: тушунчаларни чегаралаш ва умумлаштириш; тушунчани таърифлаш (дефиниция); тушунчаларни бўлиш ва таснифлаш.
    
60. 
    Фикр юритишда тушунчалар билан боғлиқ хатоликлар.
    
61. 
    Мулоҳаза тафаккур шакли ва хулоса чиқаришнинг таркибий қисми сифатида.
    
62. 
    Мулоҳазанинг комплекс таҳлили: таркиби, ифодаланиши, чинлик қиймати, турлари.
    
63. 
    Оддий ва мураккаб мулоҳазалар ва уларнинг турлари.
    
64. 
    Мураккаб мулоҳазаларнинг чин бўлиш шартлари.
    
65. 
    Хулоса чиқаришнинг умумий мантиқий тавсифи: тузилиши, турлари ва умумий коидалари.
    
66. 
    Фикрнинг ҳаракат йўналишига кўра хулоса чиқариш: дедукция, индукция ва аналогия; уларнинг ўзаро алоқадорлиги.
    
67. 
    Мураккаб мулоҳазалардан хулоса чиқариш.
    
68. 
    Фикр юритишда мулоҳазаларни қуриш ва хулоса чиқариш билан боғлик хатолар.
    
69. 
    Аргументлаш ва билимлар тараққиётинииг мантиқий шакллари.
    
70. 
    Асосли муҳокама юритиш шартлари.
    
71. 
    Исботлаш ва рад этишнинг умумий тавсифи.
    
72. 
    Исботлаш ва рад этишнинг турлари.
    
73. 
    Фикрни асослашда учрайдиган хатолар. Паралогизм. Софизм. Парадокс.
    
74. 
    Аргументлаш назариясининг асосий тушунчалари.
    
75. 
    Коммуникатив моделларда аргументлаш: диалог, бахс, полемика.
    
76. 
    Аргументлашнинг стратегияси ва тактикаси.
    
77. 
    Билимлар тараққиётининг мантиқий шакллари: муаммо, гипотеза, назария.
    
78. 
    Муаммони аниқлаш ва ечимини топишда саволнинг ўрни.
    
79. 
    Савол ва жавобнинг муҳокама юритишдаги аҳамияти.
    
80. 
    Мантиқ илмининг назарий ва амалий аҳамияти.
    

Этика

81. 
    “Этика” фанининг предмети, моҳияти ва тузилмаси.
    
82. 
    Гедонизм ва эвдемонизм таълимотининг ахлоқий аҳамияти.
    
83. 
    Ахлоқнинг пайдо бўлишига оид диний, илмий қарашлар таснифи.
    
84. 
    XXI асрда глобал этосфера (ахлоқий мухит)ни яратишнинг зарурияти.
    
85. 
    Этиканинг категориялари, тамойиллари, меъёрларининг шахс ва жамият муносабатларида намоён бўлиши.
    
86. 
    Ихтиёр эркинлиги ва ахлоқий танлов.
    
87. 
    Никоҳ ва оиланинг ахлоқий асослари, унинг ёшлар тарбиясидаги ўрни.
    
88. 
    Никоҳ - энг қадимги ахлоқий муносабат шакли. Никоҳнинг қонуний ва диний жихатлари.
    
89. 
    Оиланинг психологик, ижтимоий-маънавий мухитининг фарзанд тарбиясига таъсири.
    
90. 
    Оила номуси ва шаънини саклашда ота-она ва фарзандлар масъулияти.
    
91. 
    Миллий маънавиятимизда никоҳ ва оилага доир ахлоқий қадриятлар.
    
92. 
    Ўзбекистонда ёшлар тарбияси, маънавий-ахлоқий камолотида никоҳ ва оила ҳақидаги миллий ахлоқий қадриятларнинг ўрни.
    
93. 
    Ёшлар психологиясида оилага муносабатнинг маънавий, ахлоқий тамойилларини шакллантириш.
    
94. 
    Ажралиш ва унинг ахлоқий камолотига салбий таъсири.
    
95. 
    Оилавий муносабатларга ноанъанавий ёндашувларнинг оқибатлари.
    
96. 
    Давлатнинг оила тинчлиги ва барқарорлигини таъминлашдаги ўрни.
    
97. 
    Оила шартномасини тузишнинг ахлоқий жиҳатлари.
    
98. 
    Ахлоқий маданият ва қадриятлар.
    
99. 
    Муомала маданияти - ахлоқий маданиятнинг таркибий қисми ва унинг ижтимоий-тарихий аҳамияти.
    
100. 
     Асосий ахлоқий қадриятлар.
     
101. 
     Касбий одобнинг ахлоқий маданият билан уйғунлиги.
     
102. 
     Тиббий ва экологик тарбиянинг ахлоқий асослари.
     
103. 
     Соғлом турмуш тарзининг баркамол авлод ахлоқий тарбиясидаги аҳамияти.
     
104. 
     Санъатнинг шахс ахлоқий тарбиясига таъсири.
     
105. 
     “Оммавий маданият”нинг ёшлар дунёқарашига таъсири.
     
106. 
     Юксак ахлоқни тарбиялашда технологиянинг ижобий ва салбий таъсири.
     
107. 
     Биоэтика - амалий этиканинг назарий асоси.