Toshkent viloyat davlat pedagogika instituti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI
TOSHKENT VILOYAT DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI
R. H. DAVLATOVA, Sh.O’. AQBAYEVA


O N A T I L I M A S H G ’ U L O T L A R I D A
G R A M M A T I K O’ Y I N L A R D A N F O Y D A L A N I S H

TOSHKENT - 2010

Toshkent viloyat davlat pedagogika instituti Ilmiy kengashi qarori bilan (26.11. 2010- yil) nashrga tavsiya etilgan

Muharrir: filologiya fanlari doktori, professor D.Lutfullayeva

Taqrizchilar: filologiya fanlari nomzodi Z.Burhonov,

filologiya fanlari nomzodi F.Jumayev

SO’Z BOSHI

Ma'lumki, 5141100 – o’zbеk tili va adabiyoti ta’lim yo’nalishida «Hozirgi o’zbek adabiy tili" fanidan amaliy mashg’ulotlar o’tish rejalashtirilgan. Amaliy mashg’ulotlarda o’qitishning eng ilg’or pedagogik texnologiyalaridan, xususan, ilmiy-nazariy tafakkurni shakllantirishga yo’naltirilgan metodlardan foydalangan holda talabalarning «Hozirgi o’zbek adabiy tili" fanidan ma'ruza mashg’ulotlarda egallagan nazariy bilimlarini nazorat qilish, uni mustahkamlash, ko’zda tutiladi.

«Hozirgi o’zbek adabiy tili" fanidan rеjalashtiriladigan amaliy mashg’ulotlar talabalarning nazariy bilimlarini nazorat qilish vositasi bo’libgina qolmay, ayni vaqtda ularning bilim doirasini kengaytirish, nazariyani amaliyotga tatbiq etish, fikrni mustaqil bayon eta olish malakasini shakllantirish omili hamdir.
"O’zbеk tilining amaliy grammatikasi" deb nomlangan ushbu o’quv qo’llanma "Hozirgi o’zbek adabiy tili" fanining «Morfologiya» va "Sintaksis" bo’lim­la­rini to’liq qamrab olgan bo’lib, shu fandan amaliy mashg’ulolar o’tishda foydalanishni ko’zda tutadi.
Ushbu o’quv qo’llanma Nizomiy nomli Toshkent davlat pedagogika universiteti professor-o’qituvchilari tomonidan tuzilib (Tuzuvchilar: filol.f.d., prof. N.Mahmudov, filol.f.n., prof. H.A. Jamolxonov, filol. f. n., dots. R.Yunusov, Q. Sapayev, filol. f. n. M.Saparniyozova), O’zbekiston respublikasi Oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligining 263-sonli buyrug’i bilan 23.08.2008 yildа tasdiqlangan, № BD-51411-3.07. rаqаmi bilаn ro’yхаtgа оlingаn “Hozirgi o’zbek adabiy tili” nаmunаviy o’quv dаsturi аsоsidа tuzildi hamda 5141100 – o’zbеk tili va adabiyoti ta’lim yo’nalishi bo’yicha bakalavrlarning tayyorgarlik darajasi va zaruriy bilimlar mazmuniga qo’yiladigan talabalarga muvofiqlashtirildi. Ushbu ishchi o’quv dаsturi ishlab chiqilib
Mazkur o’quv qo’llanmani tuzishda o’zbek tilshunosligida shu kunga qadar erishilgan ilmiy natijalar hamda eng so’nggi nazariy xulosalar e'tiborga olindi.
"O’zbеk tilining amaliy grammatikasi" o’quv qo’llanmasi oliy o’quv yurtlari professor-o’qituvchilariga «Hozirgi o’zbek adabiy tili" fanining «Morfologiya» va "Sintaksis" bo’limlari bo’yicha tashkil etiladigan mashg’ulotlarda amaliy qo’llanma vazifasini o’taydi.

Аввало ўқувчилар берилган мавзуни қай даражада эгаллаганликларини билиш мақсадида турли хил топшириқлар устида ишлаш мақсадга мувофиқ. Тпошириқлар тизими турли хил усуллар билан олиб борилиши мумкин. Масалан, грамматик ўйинлар асосида ташкиллаштириш ҳам машғулотнинг қизиқарлилигни таъминласа, ҳам ўқувчиларни ақлан чарчатмайди. Жумладан, биз одатда жуда кенг фойдаланадиган тарқатма материаллар билан ишлашни ноанъанвий тарзда уюштириш, яъни «Ана, менинг юлдузим!» грамматик ўйини асосида ташкиллаштириш машғулотнинг самарадорлигини ошириши, шубҳасиз.