Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти Ижтимоий фанлар кафедраси

Демак, оила никоҳ асосида вужудга келади.
Лекин оила ва никоҳ айнан бир тушунчалар эмас.
Оила - никоҳ ва қон-қардошлик билан боғланган кишиларнинг тарихан шаклланган иттифоқидир, энг аввало, эр ва хотин, ота - оналар билан болалар ўртасидаги муносабатлардир.
Никоҳ - оиланинг фақат ҳуқуқий асоси бўлиб, бир оилага мансуб кишиларнинг, энг аввало, эр ва хотиннинг ва фарзандларнинг бир-бирлари олдида ҳуқуқ ва мажбуриятларини, ахлоқий ва ҳуқуқий маъсулиятини ифодалайди.
Оила ва никоҳ тарихий ҳодиса бўлиб, улар жамиятнинг келиб чиқиши ва тараққиётида азалдан мавжуд бўлмаган.
Мутахассисларнинг аксариятининг фикрича,
оила ва никоҳ муносабатларининг эволюцияси қуйидагича юз берган:
Ибтидоий тузумнинг аввалида (илк ва сўнгги палеолит чегараларида) умуман оила ва никоҳ бўлмаган, у даврда промискутет деб номланган тартибсиз эркак ва аёл муносабатлар одати ҳукм сурган,
яъни тўдадаги ҳар бир аёл барча эркакларники ва ҳар бир эркак барча аёлларники ҳисобланган.
Кейинчалик Моногам (якка никоҳлик) оила пайдо бўлди.
Ниҳоят individual оила пайдо бўлиб, бу кичик оилада никоҳ эр-хотинни ҳамда уларнинг болаларини бир-бири билан мустаҳкам боғлайди.
Бу ҳолат хусусий мулкчилик ривожлана бошлаган, ибтидоий жамоа тузуми емирилаётган даврга тўғри келади.
Ўзбекистон Республикасининг Оила кодекси 17-19 моддаларида никох рўйхатидан ўтиш шартлари ва никох тузишга монелик киладиган холатлар белгиланган.
Никохни руйхат қилиш учун никохга кирувчиларнинг ўзаро розиликлари, уларнинг никох ёшга, яъни эркаклар 18 ёшга, аёллар ҳам 18 ёшга тўлган бўлишлари шарт.
Никохдан ўтишга монелик қиладиган ҳолатлар:
А) Эркак ва аёлдан бири бошкани
никохида бўлса;
Б) Улар яқин қариндош бўлса;
В) Ёшлари балоғатга етмаса;
Г) Рухий касал бўлса.
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИНИНГ
ОИЛА КОДЕКСИ