Toshkent tibbiyot akademiyasi urganch filiali

Toshkent tibbiyot akademiyasi urganch filiali

122-a guruh talabasi Jumaniyozova Hovvojonning tibbiyot tarixi fanidan tayyorlagan prizintatsiyasi

Mavzu:XIX-XX asrlarda Òzbekiston hududida tibbiyotning rivojlanishi.Ozbekistonda sog'liqni saqlash tizimining barpo etilishi.Òzbekistonda tibbiyot ilmi va va fani asoslarining vujudga kelishi

Reja: 1.XIX asrning 60-yillarida Òrta Osiyo hududidagi òzgarishlar 2. XIX asrlarda Òrta Osiyoda uchragan kasalliklar. 3.XIX- XX asrlarda Olimlarning tibbiyot sohasida qilgan ishlari

1.XIX asrning 60-yillarida Òrta Osiyo hududidagi òzgarishlar XIX asrning 60-yillarida Òrta Osiyoning ko'pgina qismi rus podshosining qo'shinlari tomonidan bosib olinadi.Qòqon xonligi tugatildi.Uning òrnida chor hukumatining Turkiston-generalnatorligi barpo etildi.Uning tarkibida harbiy-tibbiy boshqarma tashkil etildi.

Davomi

Xiva xonligi va Buxoro amirligi rasmiy jihatdan mustmustaqillik larinda saqlab qoldilar.1886-yilda Turkiston general-gubernatorligi "Rossiyaning Turkiston olkasi" deb e'lon qildi.

Siyosiy jihatdan òzbek xonliklar chor hukumatiga qaram bo'lib qoldilar.iqtisodiy jihatdan bu yerda qisman jonlanish yuz berdi.xususan paxtachilik rivojlandi.texnika esa umuman rivojlanmagan desak ham bo'ladi.hamma ish qòl kuchi bilan babajarildi. Bunday og'ir mehnat va òlkaning oziga xos jazirama sharoiti kishilarning,tinkasini quritib ,ular òrtasida har xil kasalliklarning kelib chiqishiga sabab bòldi

XIX asrlarda Òrta Osiyoda uchragan kasalliklar

Shunday qilib og'ir mehnat va jazirama issiq dan òlkaga hos har xil kasalliklar bezak,leyishmanioz,brutsellyoz,rishta,va boshqa kasalliklar tarqalgan edi. Òlkada qishloq xo'jaligi maxsulotlarini dastlabki ishlash korxonalari qurildi.ammo bu korxonalarda ish sharoiti og'ir edi.Mehnatni muhofaza qilish choralari amalga oshirilmas edi.bu korxonalarda ishlovchi ishchilarga tibbiy yordam tashkil qilinmagandi.Bu sharoitlar ham ishchilarning soģliklariga putur yetqazdi.Rasmiy ma'lumotlarga ko'ra faqat 1893-yilning o'zidagina òlkada 200.000 dan ortiq kishi bezgak kasalligi bilan oģrib,shulardan 40 ming kishi vafot etgan.

Davomi

Boshqa kasalliklardan ham ko'p kishi halok bo'lgan. Mahalliy tadbirlar bunday ahvolni tuzatishga ojiz edilar.Òlkada sog'likni saqlash ishiga rahbarlik qiladigan birorta tashkilot yòq edi.Faqat rus òlka ma'muriyatiga qarashli ba'zi tibbiy muassamuassasalar bor edi ,xolos.Keyinroq fuqoroviy tibbiy muassasalar ham paydo bòla boshladi..1968-yilda Toshkentda 30 òrinli harbiy lazaret ochilgan.U 1870 -yilga kelib,400 òrinli harbiy gospitalga aylantirilgan. 1870-yilda Samarqandda 15 òrinli kasalxona ochilgan.

Davomi

1873-yilda shunga òxshash kasalxona Kattaqo'rg'on shahrida barpo etildi.1883-yilda Toshkentda ayollar shifoxonasi (ambulatoriyasi)ochilgan.1886-yilda erkaklar shifoxonasi tashkil etildi.Shu kabi shifoxonlar Samarqand,Andijon,va Xo'jandda ochilgan.Nihoyat 1898-yilda Toshkentning eski jòva mavzeyida shahar aholisi uchun 20 òrinli kasalxona ochildi.

1874-yilda Toshkentda birinchi zamonaviy dorixona ochildi.Ular shahar hokimyatiga qarashli edi. Sòng xususiy dorixonalar ham barpo etila boshladi.1913-yilga kelib ularning soni 33 taga yetdi.

Olimlarning tibbiyot sohasidagi ishlari

Xiva va Buxoroda ochilochilgan ikki kasalxona faqat ramziy ròl òynardi ,xolos .Òlkaga rus vrachlarining kelishi ijobiy ahamiyatga ega bòldi.Òzbekiston hududida uchraydigan kasalliklar rus soldotlari va Rusiyadan ko'chirib olib kelingan rus fuqarolari òrtasida ham tarqala boshladi.Xususan ular bezgak, rishta,yomon yara va shularga òxshash kasalliklar bilan oģriy boshladilar .Harbiy boshliqlar buni ko'rib, garnizonlarda xizmat qiluvchi vrachlarga bu kasalliklarning òrganish va soldatlarni ulardan xoli qilishini buyurdi lar.

Davomi

Vrachlar bu ishga kirishdilar va muhim natijalarga erishdilar .Masalan ,Samarqand,garnizatorining vrachi K.M Aframovich va Jizzax garnizonining vrachi T.Klopotovskiy rishta kakasalligini tekshirib,bu kasallikni maxsus gijja(gelmint)paydo qilishini aniqladilar.Toshkent gornizonining vrachi P.F.Borovskiy yomon yara jarohat (leshiymanioz)ning qòzgatuvchisini topdi.Rus olimi K.I.Skryabin yangi shistosoma gijjasini aniqladi.Bu kashfiyotlar muhim amaliy ahamiyatga ega bòldi.

E'tiboringiz uchun raxmat