Toshkent tibbiyot akademiyasi huzuridagi harbiy-tibbiyot fakulteti

Avtoulov va tuproqli yo„llar. 
Xaritada tasvirlangan avtoulov va tuproq yo„llar qoplamli va qoplamsiz 
yo„llarga bo„linadi. Qo‟lamli yo„llarga avtomagistrallar, qoplamli avtoulov 
yo„llari va yaxshi qoplamli yo„llarkiradi. Joydagi hamma qoplamli yo„llar 
topografikxaritalarda tasvirlanadi. Avtomagistral va avtoulov yo„llari kengligi 
va qoplam mahsuloti ularning shartli belgisida yoziladi. Masalan, qoplamli 
avtouov yo„lidagi 8(12)A yozuvi: 8 - yo„lning qoplangan bo„lagining kengligi 
(m), 12 - yo„lning umumiy kengligi, A - qoplam mahsuloti (asfalt). 
Qoplamliavtomagistrallar va avtoulov yo„llari xaritada jigarrangda, qoplamsiz 
yo„llar esa bo„yoqsiz holda tasvirlanadi. Topografikxaritalarda tuproqli, dala va 
o„rmon, karvon, qishki va so„qmoq yo„llari qoplami yo„qligini ko„rsatadi. 

---

352 
O„lchami 1:200 000, 1:100 000, ba‟zi hollarda 1:50 000 bo„lgan xaritalarda 
yuqori sifatli yo„llarning zichligi tufayli, ayrim, ikkinchi darajali (dala, o„rmon, 
tuproq) yo„llari ko„rsatilmaydi. Avtoulov va tuproq yo„llarida ko„priklar, 
quvurlar, tepaliklar, chuqurliklar, daraxtlar, kilometrli ko„rsatkichlar (ustunlar) 
va tog„li hududlarda dovonlar ko„rsatiladi. Xaritada ko„priklarning shartli 
belgilar orqali tasvirlanish turlari ularning qurilish xom-ashyosi (temirli, temir-
betonli, toshli va yog„ochli) ga bog„liq.
Muhim ahamiyatga ega bo„lgan 3m va undan uzun bo„lgan ko„priklarning 
shartli belgilari yonlarida ularning sonli tafsiloti kasr shaklida yozilib, bunda, 
suratida ko„prikning uzunligi va kengligi (metrda), maxrajida esa yuk ko„tarish 
qobiliyati (tonnada) ko„rsatiladi. Kasr oldidagi yozuv, ko„prikni qurilishida 
ishlatilgan xom-ashyo turini hamda uni suv sathidan necha metr balandligini 
bildiradi. Masalan, kema yura oladigan daryolardagi ko„priklarni shartli belgisi 
yonidagiyozuv, ko„prikning qurilmasi toshdanligini, uning suv sathidan 
balandligi – 8m, uzunligi 260 m, qatnov qismining kengligi – 9m, yuk ko„tarish 
imkoniyati – 60 tonna ekanligini bildiradi.