Toshkent tibbiyot akademiyasi farmakologiya

ҚИСҚА ТАЪСИР ЭТУВЧИ ГАНГЛИОБЛОКАТОРЛАР. 
Улар тиббиѐт амалиѐти учун катта аҳамиятга эга. Таъсири давомлилиги 
10-20минут.
ГИГРОНИЙ
(Hygronium). Сувли эритмаси тез парчаланади. Шунинг учун 
ампулада қуруқ кукун ҳолида сақланади. Кўк томирга киритишдан аввал 
эритилади. Кимѐвий тузилиши бўйича димеколинга ўхшайди, таъсири 2-3 
минутдан кейин бошланади.
Симпатик ганглийдаги холинорецепторларни қамал қилиб, қон босимини 
пасайтиради. У кам заҳар бўлиб, ганглияларга танлаб таъсир қилиш 
қобилияти юқори. 
АРФОНАД
-таркибидаги катион марказини зарядланган азот эмас, балки 
олтингугурт ташкил этади. Гигронийга нисбатан захарлилиги 5-6 марта 
кучлироқ. Арфонад таъсирида семиз (тучний) хужайралардан гистамин 
ажралиши кучайиб кетади, томир мушакларини бевосита бўшаштиради.
Қисқа таъсирли ганглиоблокаторлар қуйидаги холларда қўлланилади:
бошқарилувчи гипотензияни ҳосил қилишда (юракда, томирда операция қилишда) 
ўпка шишида 
гипертоник кризларни даволашда
бош миянинг шишида
паренхиматоз аъзоларда операция ўтказишда (тиреоид эктомия, мастэктомия) 
17.(b- адреноблокаторларнинг фармакологик хоссалари 
P — ADRENOLITIKLAR 

---

27 
Anaprilin (propranolol, obzidan, inderal), oksprenolol, metoprolol,sotolol M oddalar
yurakda, bronxlarda, qon tom irlarda va boshqa a‘zolardagi P - adrenoretseptorlami
falajlab, endogen va ekzogen katexolaminlami ta‘siriga to'sqinlik qiladi. Kimyoviy 
jihatdan ular P - adrenomimetik izopropilnoradrenalin — izadringa, salbutamolga 
o'xshab ketadi. Shu tufayli ham P - adrenolitiklar P — adrenoretseptorlar bilan
bog'lanib, ulami falajlasa kerak. Keltirilgan moddalardan oksprenolol ozroq bo'lsa 
ham P - adrenoretseptorlami qo'zg'atuvchi, simpatomimetik xususiyatga ega.
Moddalardan anaprilin ko'proq qo'llaniladi. Anaprilinyurak va yurakning o'tkazuvchan 
sistemasidagi P, - ad ren o retsep to rlam i falajlab , uning artio v en trik u ly ar o'tk 
azu v ch an lig in i, avtomatizmini kam aytiradi, shuning uchun yurakning kuchi,
urish tezligi, yurakdan aortaga chiqqan qonning miqdori, yurak mushaklarining 
kislorodga bo'lgan ehtiyoji kamayadi.Yurak faoliyati pasayishi tufayli P - adrenolitiklar 
gipotenziv ta‘sir ko'rsatadi. Qon bosimining pasayishi P - adrenoretseptorlaming renin- 
angiotenzin sistemasiga bo'lgan ta‘siriga ham bog'liqdir, moddalar rerunning hosil 
bo'lishini kamaytiradi. Anaprilin P, - adrenoretseptorlar bilan P, - adrenoretseptorlami
ham falajlab, oronxospazmni yuzaga keltirishi mumkin.Anaprilin aritmiyaga qarshi
ta‘sir etadi, aritmiyaga qarshi ta‘sir mexanizmi moddaning yurak o'tkazuvchan
sistemasining p — adrenoretseptorlarini falajlash, yurakka simpatik ta‘sirlarai 
kamaytirish hamda hujayra membranalari ichida kaliy miqdorini saqlab turishga 
bog'liq.Anaprilin antianginal ta‘sir ko'rsatadi, yurak mushaklarining kislorodga b o 'lg 
an eh tiy o jin i kam aytiradi, toj tom irlarda qon aylanishiga ijobiy ta‘sir ko'rsatib,
ishemiya o'choqlarining qon bilan ta ‘minlanishi ortib boradi hamda yurak
mushaklarining simpatik ta‘sirlarga sezuvchanligi kamayib boradi. 0 , va p2— 
adrenoretseptorlami falajlab, anaprilin glikogenolizni, erkin yog' kislotalar ajralishini, 
qonda qand miqdorini kamaytiradi, adrenalinning giperglikemik va lipolitik ta ‘siriga
qarama-qarshi hisoblanadi. Anaprilin miqdoriga qarbb, markaziy nerv sistemasini 
tinchlantiradi va mahalliy anesteziyalovehi xususiyatga ega: modda k o 'z suyuqligini
kamaytiradi. Anaprilin g ip erto n iy a, ayn iq sa, ren in m iqdori oshganda, sten o k 
ard iy a, tireotoksikoz, gipertrofik kardiomiopatiya, sinusli, paroksizmal taxikardiya,
ekstrasistoliya, ochiq burchakli glaukomani, bolalarda asosan supraventrikulyar
aritmiyalami, qalqonsimon bez faoliyati oshishiga bog'liq aritmiyalami davolashda
qo'llaniladi.