Toshkent tibbiyot akademiyasi ergashev u. Y. Xirurgik kasalliklar

Karbunkul. 
Bir joyda joylashgan bir necha soch qopchasi va yog‘ 
bezlarining umumiy infiltrat hosil qilib, teri va teri osti yog‘ qavatining nekrozi 
bilan kechuvchi yiringli nekrotik yallig‘lanishi karbunkul deyiladi (85-rasm). 

---

207 
Patologoanatomik manzarasi.
Teri va teri osti kletchatkasida bir joyda joylashgan 
bir nechta soch xaltachalarni hamda yog‘ bezlarini o‘rab olgan infiltrat paydo 
bo‘ladi. Qon aylanishining buzilishi yuz beradi, to‘qima keng ko‘lamda nekrozga 
uchraydi va bu furunkuldan farq qilib, barcha teri osti to‘qimalarini qamrab oladi. 
Nekroz zonasida yiring paydo bo‘lib, bir nechta soch xaltachalari teshigi orqali 
tashqariga ajralib chiqadi. Keyin nekrozga uchragan to‘qimalar bir-biri bilan 
birikib, katta vulqon og‘ziga o‘xshash yoriq hosil qiladi, bu yoriq asta-sekin 
granulyasion to‘qima bilan to‘lib boradi. 
85-rasm. Karbunkul 
Klinikasi:
tana haroratining ko‘tarilib titroq tutishi, dag‘al, og‘riqli yallig‘lanish 
infiltrati paydo bo‘lishi, terining shishib taranglashishi, teri rangining ko‘kimtir- 
qizg‘ish rangga kirishi, elakka o‘xshash nekrotik soha paydo bo‘lishi, ko‘ngil 
aynib, qusish, bosh og‘rig‘i, uyqusizlik. 
Asoratlari:
tromboflebit va limfangit, galvirsimon bo‘shliqning trombozi, sepsis, 
yiringli meningit. 
Davolash.
Karbunkulni davolash statsionar sharoitlarida o‘tkaziladi va 
quyidagilarni o‘z ichiga oladi: yotoq tartibi, boshlang‘ich bosqichlarida
antibiotiklar bilan novokainli blokadalar, immobilizatsiya, og‘riqsizlantirish, 
antibiotikoterapiya va sulfanilamidlar, umumiy anesteziya ostida shoshilinch davo. 
Umumiy og‘riqsizlantirish bilan karbunkul to mushak ustidagi pardasigacha gir 
aylantirib yoki xojsimon qilib yara kesiladi. Nekrotik teri va yumshoq 
to‘qimalarning hammasi to sog‘lom joygacha qirqib olinadi. Gipertonik eritma, 

---

208 
furatsilin bilan yiringdan tozalangach antbakterial maz surtilgan tamponlar kuniga 
2 mahal almashtirib turilishi lozim. Proteolitik fermentlardan foydalaniladi. 
Nekrotik to‘qimalar shuningdek, 25% salitsil kislota kristallari ta’siri ostida ham 
yaxshigina tushib ketadi. Diabet bilan og‘rigan bemorlarga nisbatan bu davrda 
jadal insulin bilan davolash qo‘llaniladi.
Gidradenit
bu apokrin ter bezlarining yiringli yallig‘lanishi gidradenit 
deyiladi (86-rasm). 
Klinikasi: 
lokalizatsiyasi: qo‘ltiq osti sohasi, jinsiy va perianal soha, sut bezlari 
sohasi, teri ostida teri bilan yopishgan og‘riqli tugun paydo bo‘lishi, terining 
ko‘kimtir-qizg‘ish tusga kirishi. 
86-rasm. Gidradenit 
Davolash:
ultrabinafsha nurlari bilan nurlash, UVCh qo‘llash, novokainli-
antibiotikli infiltratsion blokadalar, past dozada rentgenoterapiya, antibiotiklar, 
sulfanilamidlar, autogemoterapiya, infiltrat abssesslanganda operativ davo 
qo‘llaniladi.