Тошкент тиббиёт академияси юқумли ва болалар юқумли касалликлари кафедраси

Пигментация даври – қизамиқда тошма 3 кун давомида тошиб бўлгач касаллик типик кечганда касалликнинг 7–8 кунидан бошлаб, агарда бемор қизамиққа қарши гаммаглобулин олган бўлса касалликнинг 9 кунидан бошлаб пигментация даврига ўтади. Бу даврда тошма қўнғир тусга кириб 7–10 кундан сўнг изсиз йўқ бўлиб кетади.

Қ И 3 И Л Ч А

Кўпинча қизамиқ касалини қизилчадан таққослаб ажратиб олишга тўғри келади.

Қизилчанинг қизамиқдан фарқи;
Биринчидан: - қизилчада катарал давр бўлмайди.
Иккинчидан: - беморнинг тана ҳарорати кўпинча субфебрил бўлади.
Учинчидан: - қизилчада тошма касалликнинг биринчи куни бирданига тошади. Тошма кўпинча мономорф (майда доғсимон) бўғимларнинг очилувчи томонида кўпроқ бўлади. Тошма тошишига қарамай терининг ранги ўзгармайди. 2 – 3 кундан сўнг тошма ўзидан из қолдирмай ўчиб кетади.
Тўртинчидан: - қизилчада Филатов – Коплик доғи, Н.Ф.Филатов ниқоби бўлмайди.
Бешинчидан - қизилчада энса ва бўйиннинг орқа лимфа тугунлари катталашган бўлади.
Катталарда қизилча оғирроқ кечиши мумкин. Бунда беморнинг тана ҳарорати баланд бўлади, кучли бош оғриғи, мушаклар оғриғи безовта қилади, лимфа тугунлари катта бўлади.

ЭНТЕРОВИРУСЛИ ЭКЗАНТЕМА

Беморнинг терисида доғли тошма кўринганда энтеровирусли тошма эмаслигини инкор этишимиз керак. Энтеровирусли тошмага касалликнинг продромал даврисиз ўткир бошланиши, тошманинг бир вақтда тошиши, тошма тошиши билан беморнинг аҳволи нисбатан яхши бўлиши характерлидир.

Тошма доғли, майда доғли, доғли – тугунчали, бир вақтнинг ўзида скарлатина – қизамиқ – қизилчадаги тошмага ўхшаш тошмалар кузатилади. Шунинг билан бирга энтеровирусли инфекцияга хос бошқа клиник белгилар – нерв системасининг жароҳатланиши, бош оғриғи, қусиш, менингиал белгиларнинг намоён бўлиши, учуқ тошиши, гепаторенал синдром, миокардит, миалгия, қоринда оғриқ кузатилади.


ПУФАКЧАЛИ (ВЕЗИКУЛА) ТОШМАЛАР

СУВЧЕЧАК

Сувчечак касаллигида ҳам қисқа вақтли продромал даври бўлади. Бу даврда беморларнинг иштаҳаси пасаяди, тана ҳарорати субфебрил бўлади, беморда диспептик синдромга хос белгилар намоён бўлиб, ўзини нохуш сеза бошлайди. Шу даврда беморлар терисида скарлатинадагидек ёки қизамиқдагидек тошмалар тошиши мумкин. Кўпинча сувчечакнинг бошланғич даврининг клиник белгилари кам ва қисқа вақт давом этганлиги, интоксикацион белгилар билинар–билинмас бўлгани учун эътиборсиз, аниқланмай ўтиб кетиши мукин.
Одатда сувчечак ўткир бошланади, беморнинг ҳарорати кўтарилади ва бир вақтнинг ўзида тошма тоша бошлайди. Аввал чегараси аниқ бўлган қизғиш доғ пайдо бўлади. Тошма хуруж билан 3 – 4 кун давомида тошади. Тошма бир неча соат давомида пуфакчага айланади. Тошма бемор танасининг ҳамма ерида, ҳам терисида, ҳам шиллиқ қаватларида тошади. Кўпчилик бу тошмани “шудринг томчиси”га ўхшатади, ичида зардобли суюқлик бўлади, пайпаслаганда юмшоқ туюлади, атрофида қизил гардиши бўлади.
Ҳар гал тошма тошганда тана ҳарорати кўтарилади. Тошманинг асоси юмшоқ, якка камерали, игна билан тешганда пучаяди, аммо ўртаси киндиксимон босилмайди.
Сувчечак касаллигида тошмалар метаморфознинг ҳамма даврини ўташи шарт бўлгани учун тошмалар полиморф бўлади. Терининг бир бўлагида ҳар хил даврдаги тошмаларни кўришимиз мумкин. Тошма қуригандан сўнг унинг ўрнида 5–6 кун давомида жигарранг пустлоқ ҳосил бўладида у тушиб кетгач узидан чандиқ қолдирмайди. Ташхис қўйишда эпиданамнез катта аҳамиятга эга, яъни сувчечак чиққан бемор билан мулоқотда бўлганми, йўқми қон ва қон препаратлари қуйилганми, ва ҳоказолар.
Катталарда сувчечак оғир кечади. Кўпинча продромал даври умумий қувватсизлик, бош оғриғи, иштаҳанинг пасайиши билан кечади. Тошма тошиш даври узоқроқ бўлади, тошма доғ (папулёз) характерига эга бўлади. Катталарда болаларга нисбатан иситма баландроқ ва давомлироқ бўлади, интоксикацион белгилар кучлироқ бўлади, кўпинча энантема кузатилади ва тошманинг қуриб пўстлоқ ташлаши бироз чўзилади.
Сувчечакни таққослашда терининг герпетик жароҳатланишини, стрептодермияни, қичима, темиратки, эшак ем касалликларини эсдан чиқармаслик керак.

ГЕРПЕТИК ИНФЕКЦИЯ

Герпетик инфекция оддий герпес вируси (ОГВ) қўзғатадиган касаллик бўлиб бирламчи ҳамда қайталанувчи формада кечиши мумкин.

Бирламчи герпес - инсонларнинг ОГВ билан касалланган беморлар билан мулоқотидан сўнг кузатилади. Герпетик инфекциянинг бундай клиник формаси кўпинча 6 ойдан 5 ёшгача бўлган болаларда учрайди, камдан – кам ҳолларларда катталарда учрайди.
Қайталанувчи герпетик касаллик кўпинча герпетик касалликнинг клиник белгисиз вариантини ёки организмида оддий гер­пес вирусига қарши антителалари бўлган беморларда кузатилади.
Герпетик инфекция 2 хил: ўчоқли ва тарқалган формада кечади.
Герпетик касалликнинг ўчоқли формаси – асосан қандайдир бир касаллик (ЎРВИ, пневмония, безгак, менингококкли ин­фекция ва ҳоказолар) билан бирга кечади. Герпетик элементлар лабларда, сон соҳасида, соннинг орқа ва ички томонларида, думбада, елкага яқин ерларда, бармоқларда бўлади. Тошма тошишидан бир кун олдин тери қичишади, ачишади, оғрийди. Сўнгра терига гиперемия ва инфильтратли кўринишда бир гуруҳ пуфакчалар тошади, пуфакчаларнинг диаметри 1,5 – 2 мм, бошланишига сероз суюқлик, кейинчалик лойқа суюқлик бўлади. Айрим ҳолларда пуфакчалар бирлашиб кўп камерали элемент ҳосил бўлади. Тошмалар ёрилганда эрозия ҳосил қилади. Касалликнинг 3–5 куни регионар лимфаденит ривожланади.
Герпетик инфекциянинг тарқалган формасида тошмалар тананинг ҳар хил бўлагида бирдан тошиши характерлидир. Кўчиб юрувчи герпетик инфекцияда тошмалар ҳар гал тошганда янги жойда тошади. Тошма кўп тошганда тана ҳарорати 38-38,5°С кўтарилади, интоксикацион белгилар кузатилади. (умумий ҳолсизлик, миалгия, қақшаб оғриш ва ҳоказо).
Кўпинча тошма полиморф (бир вақтнинг ўзида везикула, пустула, пўстлоқ) бўлади. Айрим ҳолларда йирик, ўртаси киндикка ўхшаб тортилган тошмаларни кўриш мумкин.