Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг

  ERKAKLARNING TASHQI TANOSIL A‟ZOLARI 

Erkaklarning tashqi tanosil a‘zolari erlik olati va yorg‗oqdan iborat. 

Erlik olati (penis, 151) jinsiy aloqa qilish a‘zosi va siydik yo‘lidan iborat bo‘lib, 

spermatozoid  va  siydik  chiqarish  vazifasini  bajaradi.  Olat  uchta  g‗ovak  tanadan 

tashkil  topgan.  Bittasi  (corpus  spongiosum)  siydik  chiqarish  kanalining  atrofida 

bo‘lib, qolgan ikkitasi uning ustida Yonma-Yon joylashgan. Unga corpora cavernosa 

deyiladi.  G‗ovak  tana  silliq  muskullardan  va  elastik  fibroz  to‘qimalardan  tuzilgan 

bo‘lib,  orasida  katta-kichik  katakchalar  mavjud.  Erkak  olatining  taranglashishi  va 

Yumshashi  ana  shu  katakchalarning  qon  bilan  to‘lib  turishi  yoki  ularda  qonning 

kamayishiga bog‗liq.  Siydik  chiqarish naychasi  joylashgan  g‗ovak  tananing prostata 

bezi  tomonga  qaragan  qismi  piyoz  shaklida  kengaygan  –  bulbus  penis  bo‘lsa, 

ikkinchi  erkin  uch  qismi  qo‘ziqorin  qalpog‗iga  o‘xshab  olat  boshi  –  glans  penis  ni 

hosil  qiladi.  Qolgan  ikkita  g‗ovak  tananing  oldingi  uchi  olat  boshiga  kirib  turadi. 

Ularning orqa tomonlari kengayib, qov suyagiga yopishadi. 

 

151. Erlik olati. 

1–ostium  urethrae  externum;  2–glans  penis;  3–facies  urethralis;  4–corporo 

cavernosa penis;  5–fascia penis profunda;  6–crus  penis; 7–m.  sphincter  urethrae; 8–

fascia  diaphragmatis  urogenitalis  inferior;  9–m.  transversus  perinei  profundus;  10–

tuber  ischisdicum;  11–glandula  bulbourethralis;  12–a.  et  v.  penis;  13–membrana 

obturatiria;  14–bulbus  penis;  15–m.  bulbospongiosus;  16–m.  ischiocavernosus;  17–

corpus spongiosum  penis;  18–corona  glandis. 

---

 

397 

 

Siydik  chiqarish  kanali  olat  boshiga  vertikal  holatda  yoriq  –  ostium  urethrae 

externum bo‘lib ochiladi. 

Olat terisi uning bosh tomoniga yaqinlashgan sari Yupqalashadi va olat boshiga 

yetganda erkin qoplab turuvchi preputium ga aylanadi. 

Yorg„oq  (scrotum)  teri  xaltachadan  iborat  bo‘lib,  unda  moyaklar  joylashadi. 

Moyak joylashgan xalta 7 qavatdan iborat. 

Yorg‗oq  terisi  to‘q  rangli,  Yupqa  va  nozik  bo‘lib,  moyli  modda  va  ter  ishlab 

chiqaruvchi bezlarga boy. Go‘shtdor parda – tunica dartos har qaysi moyakni alohida 

o‘ragan  teri  osti  biriktiruvchi  to‘qimadan  tuzilgan.  Ikkala  moyak  xaltasi  o‘rtada 

o‘zaro  qo‘shilib,  yorg‗oq  devorini  hosil  qiladi.  Tashqi  urug‗  fassiyasi  –  fascia 

spermatica  externa  qorin  devoridagi  muskullarni  ustidan  qoplovchi  fasciyaning 

yorg‗oqdagi davomidir. Moyakni ko‘taruvchi muskul fassiyasi – fascia cremasterica 

shu nomdagi muskulni qoplab turgan fasciyadan iborat bo‘lib, Chov kanalining tashqi 

halqasidan  yorg‗oqqa  tushadi.  Moyakni  ko‘taruvchi  muskul  –  m.  cremaster  qorin 

ko‘ndalang  muskulidan  ajralib,  ko‘ndalang-targ‗il  muskul  parda  holida  yorg‗oqqa 

tushadi,  qisqarganda  moyakni  Yuqoriga  ko‘taradi.  Ichki  urug‗  fassiyasi  –  fascia 

spermatica  interna  qorin  devorining  ichki  tomonida  ko‘ndalang  fasciyaning  davomi 

bo‘lib, moyak va urug‗ tizimchasini o‘raydi. 

Moyak  g‗ilof  pardasi  –  tunica  vaginalis  testis  qorin  (seroz)  pardaning  bir 

qismidan  iborat.  Bu  parda  ikki  varaqdan  iborat  bo‘lib,  biri  moyak  ustini  o‘rasa, 

ikkinchisi yorg‗oq devorini o‘raydi. Bu ikki varaq o‘rtasida hosil bo‘lgan seroz parda 

bo‘shlig‗i  cavum  vaginale  deyiladi.  Bo‘shliq  pardalarini  seroz  suYuqlig‗i  namlab 

turadi.