Тошкент тиббиёт академияси биоэтиканинг шаклланишида А. Швейцер фаолияти

Иккинчидан, мазкур принцип универсалдир. Швейцернинг фикрича, ҳаётни ҳурмат қилиш принципи ҳаётнинг барча шаклларига: инсонларга, ҳайвонларга, ҳашаротларга, ўсимликларга тааллуқли. Одоб-ахлоқли одам у ёки бу мавжудот қай даражада муҳим ёки диққатга сазовор ёхуд у қай даражада сезишга қодир, деб сўрамайди. «Ҳаёт унинг учун муқаддасдир», деб қайд этади Швейцер. Одоб-ахлоқли одам дарахтнинг пўстлоғини кўчирмайди, гулни беҳуда узиб олмайди, ҳашаротларни босмасликка ҳаракат қилади.

• Иккинчидан, мазкур принцип универсалдир. Швейцернинг фикрича, ҳаётни ҳурмат қилиш принципи ҳаётнинг барча шаклларига: инсонларга, ҳайвонларга, ҳашаротларга, ўсимликларга тааллуқли. Одоб-ахлоқли одам у ёки бу мавжудот қай даражада муҳим ёки диққатга сазовор ёхуд у қай даражада сезишга қодир, деб сўрамайди. «Ҳаёт унинг учун муқаддасдир», деб қайд этади Швейцер. Одоб-ахлоқли одам дарахтнинг пўстлоғини кўчирмайди, гулни беҳуда узиб олмайди, ҳашаротларни босмасликка ҳаракат қилади.

Агар у кучли ёмғир қуйиб ўтганидан кейин йўлдан кетаётганида тупроқдан чувалчанглар чиқиб ётганини кўрса, улар офтобда тез орада қуриб ҳалок бўлишидан ташвишга тушади ва чувалчангларни ердан олиб ўт устига қўяди. Агар у кўлмакка тушиб кетган ҳашаротни кўрса, тўхтаб уни барг ёки чўп ёрдамида қутқариб олади. У одамлар унинг бу ишини кўриб устидан кулиши мумкинлигидан чўчимайди. «Ҳар қандай ҳақиқатнинг тақдири шундай – то уни ҳамма эътироф этгунича унинг устидан кулишади», дейди Швейцер

• Агар у кучли ёмғир қуйиб ўтганидан кейин йўлдан кетаётганида тупроқдан чувалчанглар чиқиб ётганини кўрса, улар офтобда тез орада қуриб ҳалок бўлишидан ташвишга тушади ва чувалчангларни ердан олиб ўт устига қўяди. Агар у кўлмакка тушиб кетган ҳашаротни кўрса, тўхтаб уни барг ёки чўп ёрдамида қутқариб олади. У одамлар унинг бу ишини кўриб устидан кулиши мумкинлигидан чўчимайди. «Ҳар қандай ҳақиқатнинг тақдири шундай – то уни ҳамма эътироф этгунича унинг устидан кулишади», дейди Швейцер

Хайвонларга йордам беринг

Учинчи принцип – чегарасизлик. Швейцер этика қай даражада кенг амал қилиши юзасидан ҳам, у кимга нисбатан амал қилиши юзасидан ҳам мунозарага киришмайди. «Этика барча тирик мавжудотлар олдида чексиз масъулиятдир», дейди у.

• Учинчи принцип – чегарасизлик. Швейцер этика қай даражада кенг амал қилиши юзасидан ҳам, у кимга нисбатан амал қилиши юзасидан ҳам мунозарага киришмайди. «Этика барча тирик мавжудотлар олдида чексиз масъулиятдир», дейди у.

Фойдаланилган адабиётлар

Z.M.Muhammedova

• З.А.Гиёсов