Toshkent pediatriya tibbiyot instituti xalqumning klinik anatomiyasi, fiziologiyasi va tekshirish usullari

Epiteliy kripta turlarining tuzilishi 

 

 Tanglay  va  halqum  murtaklaridagi  ichki  epiteliya  yo’llari  deb  atalgan 

kriptalarda  antigenlar  bilan  tonzillada  joylashgan  immunokompetent  hujayralarda 

doim  aloqada  bo’ladi.  Elektron  mikraskopda  ko’rilganda  kripta  tomonidan  bu 

yo’llar  yostiqsimon  hujayradan  iboratligi  aniqlandi.  Bu  hujayralar  epiteliostitlar 

---

53 

 

bilan  bog’langan  bo’ladi.  Bu  hujayralar  “klapan”  vazifasini  bajarib,  murtak 

parinxemasiga olib chiquvchi yo’llarni ochib yoki yopib turadi.  

Elektron  mikroskop  yordamida  V.  Umetani  (1980)  3  turdagi  epiteliy 

kriptalarni tuzilishini aniqladi.  

1- tur kriptalar tanglay  murtaklarining hujayralar aro maydonida ko’p qavatli 

yassi  epiteliyning  bazal  va  oraliq  qavatlari  farqlanadi.  Bular  kanalchalar 

to’rini hosil qiladi va hujayraga yallig’lanishni o’tishini ta’minlaydi. 

2- tur  kriptalar  ko’p  miqdordagi  o’simtalari  bo’lgan  poligonal  shakldagi 

epiteliy  hujayralaridan  tashkil  topgan.  Ular  bir-birlari  bilan  desmasomalar 

orqali  bog’lanadi.  Bular  o’ziga  xos  to’rni  hosil  qilib,  yacheykalariga  ko’p 

miqdordagi  limfoid  hujayralar  bo’ladi.  Tashqi  qatlamida  mikroporalar 

bo’ladi.  Bu  poralardan  antigen  va  hujayralarni  o’tishi  kuzatiladi.  Natijada 

tanglay murtaklari immun javobda ishtirok etadi.  

3- tur  kriptalar  epiteliy  yuzasida  katta  miqdorda  destrukstiyaga  uchragan 

epiteliylarni  ko’rish  mumkin.  Kuchli  hujayra  infiltrastiyasi  aniqlanadi. 

Bunday kripta surunkali yallig’lanishda kuzatiladi.