Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov



Download 20,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet220/679
Sana31.12.2021
Hajmi20,47 Mb.
#271115
1   ...   216   217   218   219   220   221   222   223   ...   679
Bog'liq
umumiy pedagogika

Kashshof»  («Ayon  qiluvchi»)  esa  Qurfonga  bag‘ishlangan  mukammal 

tafsirdir.  Asarning  to ‘liq  nomi  «Al-Kashshof»an  haqsik  it-tanziyl  va 

uyun  il-aqoviyl  fx  vujuh,  it-ta’viyl»  («Qur’on  haqiqatlari  va  uni 

sharhlash  orqali so ‘zlar ko ‘zlarini ochish»)  edi.  Alloma Qur’on tafsiri, 

hadis,  fikh,  ilm  al-qiroat,  nahv,  sarf,  adab  ilmlariga  bag‘ishlangan 

ko‘plab  asarlami  qunt  bilan  o‘rganib,  ulardan  unumli  va  tanqidiy 

ravishda  o‘z  asarida  foydalangan.  Darhaqiqat,  arab  olimlarining 

yakdillik  bilan  ta’kidlashlaricha,  az-Zamahshariyning  «Al-Kashshof» 

asari  har  xil  davrlarda  Qur’onga  yozilgan  tafsirlar  ichida  yetakchi 

o‘rinlardan  birini  egallaydi.  Bu  asar  hozirgi  vaqtgacha  arab 

mamlakatlarida  ko‘plab  musulmon  ahli,  ayniqsa,  ulamolar  uchun  eng 

zaruriy kitoblardan biri hisoblanadi. Qohiradagi butun dunyoga mashhur 

Al-Azhar  diniy  dorilfununining talabalari  esa  az-Zamahshariyning  «Al- 



Kashshof»  asari  asosida  Qur’onni  va  uning  tafsirini  o‘rganib,  undan 

muhim bir dastur qoilanma sifatida foydalanadilar.

Arabshunos  olim  U.Uvatovning  ta’kidlashicha,  Qohiradagi  Ayn 

Shams  dorilfununining  professori  Mustafo  al-Juvaniyning  «Manhaj az- 



Zamattshariy  fi  itasir  al-Qur ’on  («Qur’on  tafsirida  Zamahshariy 

usullari»)  asari  «Al-Kashshof»ga  bagishlanadi.  Al-Juvaniyning  e’tirof

287


etishicha,  az-Zamahshariyning  buyuk  xizmati  shundaki,  u  o‘z  tafsirini 

yozishda har xil  sabablarga ko4ra bizgacha yetib kelmagan tafsir,  hadis, 

fikh,  ilm  al-qiroat,  nahv,  adab  va  boshqa  ilmlarga  oid  o‘sha  paytda 

mashhur  boigan  ko6plab  manbalardan  unumli  foydalanib,  o‘z  tafsirini 

ular bilan boyitgan.  Shu boisdan ham yo‘q boiib ketgan mazkur asarlar 

haqidagi  ma5lumot  va  tasawumi  zamonaviy  tadqiqotchilar  faqat  az- 

Zamahshariyning  «Al-Kashshof»idan  oladilar.  Bu  ilmiy  nuqtayi 

nazardan  juda  katta  ahamiyatga  ega.  «Al-Kashshof»ning  g‘oyatda 

mashhur asar ekanligiga yana bir yorqin  dalil  sifatida uning  qoiyozma 

nusxalarining  ko‘pligi,  asarga  yozilgan  bir  qancha  sharhlar  va  so‘nggi 

vaqtlarda  arab  mamlakatlarida  uni  qayta-qayta  nashr  qilinishini 

ko‘rsatish  mumkin.  Nemis  sharqshunos  olimi  Karl  Brokelman 

dunyoning  turli  qoiyozma  saylanmalarida  «Al-Kashshof»ning  yuzga 

yaqin qoiyozmalari va yigirmadan ortiq asaming o‘ziga yozilgan sharh 

va tafsirlari borligini maium qiladi, Toshkentda, 0 ‘zFA Sharqshunoslik 

institutida  hamda  Movarounnahr  musulmonlari  diniy  boshqarmasining 

kutubxonasida  o‘sha  risolaning  o‘ndan  ortiq  qimmatli  nusxalari 

saqlanadi.

Az-Zamahshariyning  «Qofiya»  asari  arabcha  nahv  (sintaksis) 

mavzusida  yozilgan  kitob  boiib,  u  madrasalarda  o‘quv  qoilanmasi 

sifatida o‘qitilar  edi.  Mavlono  Jomiyning  «Sharhi  mullo»  asari  esa  ana 

shu «Qofiya»ga bagishlangan sharhidir.

Az-Zamahshariyning 

tilshunoslikka 

oid 

asarlari 



ichida 

«Muqaddamat  ul-adab»  asari  alohida  o‘rin  tutadi.  Maiuinki,  arab 

adabiyotida va ilmiy risolalarda uchraydigan «adab» so ‘zi «odob,  axloq 



tarzi»  ma’nolarida  ishlatilgan  boiib,  X-XII  asrlarda  esa  adab  deganda 

umuman ta’lim fanlarining yigindisi tushunilgan edi.  Adib madaniyatli, 

bilimdon,  o‘qimishli  va  savodxon  boiish  uchun taiim   fanlarini  bilishi 

zamr  ekan,  demak,  awalo,  shu  bilimlami  o‘zlashtirish  uchun  maium 

so‘z va atamalar boyligiga ega boiish talab qilinadi.

Az-Zamahshariyning  lug‘atshunoslikka  oid  yana  bir mashhur asari 




Download 20,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   216   217   218   219   220   221   222   223   ...   679




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish