Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov


  Rasulova F., Do‘stjonov T., Hasanov S. Xorazm Ma'mun akademiyasining olis-yaqin yulduzlari. -T.:  «IQTISOD-



Download 20,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet167/679
Sana31.12.2021
Hajmi20,47 Mb.
#271115
1   ...   163   164   165   166   167   168   169   170   ...   679
Bog'liq
umumiy pedagogika

1  Rasulova F., Do‘stjonov T., Hasanov S. Xorazm Ma'mun akademiyasining olis-yaqin yulduzlari. -T.:  «IQTISOD- 

MOLIYA» 2005,31-44 - betiar

217


qo‘shdi  va  o6z  davrida  «Shayx-ar-rais»  («Olimlar raisi»)  unvoni  bilan 

taqdirlandi.

Ibn  Sino  o‘z  q o ii  bilan  yozgan  tarjimai  holida:  «Zaruriyat 

yuzasidan  Buxoroni  tark  etib,  Gurganch  tomon  ko4chishimga  to6g‘ri 

keldi. U yerda ilmlami sevuvchi Abul-Husayn as-Sahiliy vazir edi»  deb 

yozgan edi.

Ibn  Sino  Xorazmda  1005-1012-yillarda  «Ma’mun  akademiyasi»da 

olimlar  bilan  hamkorlikda  ishlab,  zining  «Tib  qonunlari»  va  boshqa 

yirik asarlarini yozdi.

Ayniqsa, Ibn Sinoning «Tib qonunlari» asarida talqin etilgan taiim- 

. tarbiya  xususidagi  fikrlar  g6oyat  muhimdir.  U  bola  tarbiyasini 

tugilmasdan  ona  qornidaligidanoq  boshlash  masalasiga  alohida  e’tibor 

beradi. Uning fikricha, bola tugilganidan boshlab esa oyoqqa turguncha 

maium  tartibda  tarbiyalanib  borishi  lozim.  Bu  tartib  o‘z  vaqtida 

ovqatlantirish,  cho6miltirish,  uxlatish,  yrgaklash  kabi  muayyan  tartib 

va  qoidalardan  iborat.  Bola  tabiatini  mustahkamlashdagi  muhim 

vositalar  alla  aytib  asta-sekin  tebratish,  musiqa  eshittirish,  ashula 

aytishdan  iborat  boiib,  yaxshi  uxlaydi.  Alla  aytib  tebratish  uning 

tanasiga,  musiqa uning  ruhiyatiga  orom baxsh etadLUmuman,  ibn  Sino 

yosh bola tarbiyasini turli sharoitda muayyan izchillik va tartib bilan olib 

borish haqida yosh onalarga juda yaxshi maslahatlar beradi:

«Bolaga  do‘q  qilma,  yomon  bo‘lma  qo‘pol,  uyqu  qochar,  qo ‘rqar, 

axir bo‘lur battol, yumshoq  beshik bo‘lsin o ‘rni uxlaganda,  qorong‘ulik 

tushib  tursin  misli  tunday...  Uyg‘oq  chog‘i  yorug‘likdan  ayirmagil, 

yulduz-samo  ko‘rsun  bola  shodlanur  dil.  Rang-tuslarni  ko ‘rsat  unga 

turli-tuman,  kunduz  kuni,  etmoq  ersang  ko‘zni  ravshan.  Gar  istasang, 

o ‘rgatmoqqa so ‘zu kamol,  erkalatib ovoz chiqar har xil muqom».

Zero,  bolalaming  o‘spirinlikka  tish  davri  tarbiyasi  o6ziga  xos 

xususiyatga  ega  boiib,  bu  davrda  ularda  xulq-atvor  shakllanadi.  Ibn 

Sino  nazarida,  «Bola  xulqini  mo ‘tadillikda  saqlashga  alohida  e ftibor 



berish  kerak.  Bundan  ikki  manfaat  bor.  Biri  -   bolaning  ruhi  uchun 

bo ‘lib,  u yoshlikdan  boshlab yaxshi xulqli  bo ‘lib  o ‘sadi  va  keyinchalik 

bu unga ajralmas malaka bo ‘lib qoladi.

Ikkinchisi -  uning badani  uchundir,  chunki yomon xulq  turli mijoz 

buzilishlaridan  bo‘ladi.  Shuningdek,  agar  yomon  xulq  odatga  kirib 

qolsa,  u  mijoz  buzilishini  keltirib  chiqaradi.  Masalan,  g 'azab  kuchni 

qizdiradi, qayg ‘u kuchni quritadi...»

Ibn  Sino  bolani  kamolotga  erishishining  birinchi  mezoni 

hisoblangan  ilmu  ma’rifatni  egallashga  da’vat  etar  ekan,  ilmu  ma’rifat

218



insonni  ma’naviy  yuksalikka  ko‘taradi  va  jamiyat  ravnaqining  asosiy 

omili bo‘lib xizmat qiladi, deydi:

«Tark qil bor narsani, jon barchadin a’lodur, jon kamoli  ilmdandir, 

ilmdandir  so‘lu  sog‘.  Jon  agar  bir  shisha  boisa,  ilm  sham  chirog‘. 

Hikmati insonni bilgil ul chiroqda misli yog‘. U1 agar ravshan yonar, sen 

ham  salomat  ham tirik,  ul  chiroq,  so‘nsa,  sening ham oichaninmasmu 

shu chog‘«.

Ibn  Sinoning  «Tadbiri  manzil»,  «Kitob  ash-shifo»,  «Kitob  Najot», 

«Kitob  ishorat  va  tanbihot»,  «Donishnoma»  asarlaridagi  taiim  

jarayonida amal qilinishi zarur boigan didaktik qoidalar quyidagilardan 

iborat:

-  bolaga bilim berishda birdaniga kitobga band qilib qo‘ymaslik;

-  ta’ limda yengildan og‘ irga borish orqali bilim berish;

— o‘qitishda jamoa (ya’ni sinf) boiib o‘qitishga e’tibor berish;

— bilim berishda bolalaming mayli, qiziqishi va qobiliyatini hisobga 

olish;


- o ‘qitishni jismoniy mashqlar bilan qo‘shib olib borish.

Bu talablar hozirgi davr taiim  tamoyillariga ham mos kelishi  bilan 

qimmatlidir.

Ayniqsa,  ibn  Sinoning  bolaga  taiim-tarbiya  berish  bilan 

shug‘ullanuvchi  o‘qituvchining qanday boiishi haqidagi fikrlari muhim 

ahamiyatga  egadir:  «Bola  baquwat  bo‘lib,  szlashuv  nutqini  yaxshi 




Download 20,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   163   164   165   166   167   168   169   170   ...   679




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish