Тошкент молия институти

Интеллектуал маҳсулотлар бозори 

---

155 
22-расм. Инновацион инфратузилмани ишлашини таъминлашда давлат ва 
ителлектуал маҳсулотлар бозори ўртасидаги ўзаро боғлиқлик
156
. 
22-расмдан мамлакатда инновацион инфратузилманинг асосий 
маҳсулоти инсонларнинг интеллектуал билимларининг натижаси эканлигини 
кўриш мумкин. Давлат айнан шу бозорни шакллантириш ва инновацион 
инфратузилмани амалий жиҳатдан ишлашида бевосита иштирок этади. 
Маълумки, бозор иқтисодиётига ўтиш ва унинг «ўзбек модули»га 
асосан мамлакатимизда инновацион ривожланишни амалиётга жорий этиш 
ва самарадорлигини оширишда давлатнинг роли жуда юқоридир.
Шу нуқтаи назардан, инновацион инфратузилмани шакллантиришда 
давлатнинг ролини аниқлаб олиш мақсадга мувофиқ, қуйидаги расмда 
инновацион инфратузилма амал қилишида давлатнинг роли ва ўрни очиб 
берилган. 
Инсонларнинг интеллектуал билимига асосланган маҳсулотни 
тайёрлаш орқали мамлакат иқтисодий ўсишини таъминлаш бир қатор 
босқичларни ўз ичига олади. Хусусан, бу босқич фундаментал илмий 
тадқиқотдан тортиб, интеллектуал ғояларни илгари суриш ва инновацион 
маҳсулотнинг прототипи (намунаси, модели)ни яратиш ҳамда уни конвейр 
усулида ишлаб чиқариш ва истеъмолчиларга етказиш каби жараёнларни ўз 
ичига олади. 
5.Инновацион 
ривожланишни 
молиялаштириш 
манбаларини 
кенгайтириш ва самарадорлигини оширишдаги вазифалар. Инновацион 
ривожланишни жорий этиш орқали миллий иқтисодиётни барқарор ўсишини 
таъминлаш жуда катта молиявий маблағ талаб этади. Юқорида бу борада 
атрофлича тадқиқот ва ўрганиш ишларини амалга оширдик. Одатда, ушбу 
кўрсаткич мамлакат ЯИМга нисбатан ўрнатилиб, ривожланган ва айрим 
ривожланаётган мамлакатларда 6-10 фоизни ташкил этади. 
Ўзбекистонда 
инновацион 
ривожланишни 
молиялаштиришнинг 
самарали механизмлари 
ва тизимини шакллантириш 
жуда муҳим 
156
Муаллифлар томонидан тузилди 

---

156 
ҳисобланади. Маълумки, хориж амалиётида инновацион ривожланишни 
асосан иккта манбаси мажуд. Хусусан, улар давлат ва хусусий молиявий 
маблағлар манбалари ҳисобланади.
Давлат 
бюджети 
ҳисобидан 
инновацион 
ривожланишни 
молиялаштиирганда давлатнинг стратегик ижтимоий-иқтисодий сиёсати 
эътиборга олинади. Давлат бу жараёнда буюртмачи сифатида майдонга 
чиқади, хорижий мамлакатларнинг бу борадаги амалиёти ўрганилганда 
давлат асосан инновацион ривожланиш учун ажратилган молиявий 
маблағлари ҳарбий соҳага ҳамда стратегик аҳамиятга эга бўлган мақсадларга 
йўналтирганлигини гувоҳи бўламиз. Ҳақиқатда ҳам замонавий шароитда 
фойдаланилаётган 
интернет 
тармоғи 
ёки 
космосга 
учирилаётган 
ракеталарнинг бу даражадаги ривожланишининг асосида ҳарбий мақсадлар 
ётибди. 
Инновацион ривожланишни молиялаштиршнинг иккинчи асосий 
манбаларидан бири хусусий шахсларнинг маблағлари ёки венчур фондлари 
ҳисобланади. 
Инновацион 
ривожланиш 
ушбу 
манба 
ҳисобидан 
молиялаштирилганда асосан аҳолининг талаблари асосида янги техника ва 
технологияларга асосланган истеъмол молларини ишлаб чиқиш ва 
хизматларни яратишга қаратилади. 
Ўзбекистонда 
инновацион 
ривожланишни 
молиялаштиришни 
самарали механизмларини ишлаб чиқиш мақсадга мувофиқ. Қуйидаги расмда 
инновацион ривожланишни молиялаштиришнинг механизмини келтирамиз. 
С
j
= q
j
(d, D)  D
j
= g
j