Toshkent moliya instituti "statistika" kafedrasi

Moliya schyoti. 
Yuqorida keltirilgan schyotlarda iqtisodiyot sektorlari o’rtasidagi 
iqtisodiy ishlab chiqarish va qayta taqsimlash operatsiyalari natijasida 
daromadlarni hosil bo’lishi va ularni ishlatilishi jarayonlari qayd etilgan. Bu 
operatsiyalarni hisobga olishda tovar va xizmatlarga egalik huquqining o’zgarishi 
vaqti asos qilib olingan. Tovar va xizmatlar uchun to’lanishi lozim bo’lgan pul 
hisob-kitoblari qachon va kim tomonidan to’langanligi e’tiborga olinmaydi. Yani 
sodir bo’lgan iqtisodiy operatsiyalarning moliyaviy jihatlari yuqorida keltirilgan 
schyotlarda o’z ifodasini topmagan. Iqtisodiyot sektorlarining moliyaviy 
holatlarining o’zgarishi 
moliya schyotida
o’z aksini topadi. 
Moliya schyotini barcha iqtisodiyot sektorlari, tarmoqlari va yirik korxonalar 
uchun tuzishni tavsiya etamiz. Chunki, bu schyot ko’rsatkichlari xar bir birlikning 
moliyaviy aktivlarida va passiv(majburiyat)larida iqtisodiy operatsiyalar natijasida 
sodir bo’lgan o’zgarishlarni ifoda etadi. Bu ma’lumotlar mikro va makro 
darajadagi iqtisodiy tahlil uchun katta ahamiyat kasb etadi. 
Schyotni tuzishda moliyaviy aktivlar (passivlar) tasnifidan foydalanish 
tavsiya 
etiladi. 
Schyotning 
“resurs” 
tarafida 
birlikning 
moliyaviy 
majburiyatlaridagi o’zgarishlar qayd etiladi. Schyotning “ishlatilishi” qismida 
birlikning moliya aktivlaridagi o’zgarishlar qayd etiladi. Bu schyotni tuzishdan 
ko’zlangan maqsad, iqtisodiyot sektorlarining o’zaro iqtisodiy operatsiyalari 
natijasida ularning hisobot davrida moliya aktivlari va majburiyatlari qiymatining 
qancha miqdorga ko’payganligini yoki kamayganligini hisobga olishdir.
 
Iqtisodiyot sektorlari va mamlakat miqyosida moliya schyotini quyidagi 
keltirilgan sxemalarda tuzish tavsiya etiladi.

---

155 
Iqtisodiyot sektorlari moliya schyotini tuzish sxemasi 
Ishlatilishi 
Resurslar