R
i
K
R
D
V
)
1
(
Agarda, qarzni teng muddatli to’lovlarida qoplash ko’zda tutilsa, muddatli
to’lovlar summasini quyidagi formula bilan aniqlaymiz:
1
1
1
n
n
i
i
i
D
V
bu erda: D – umumiy qarz miqdori; R – yillik badallar; K – hisoblanadigan yilning
tartib nomeri.
Misol.
Bank 250 mln.so’m kredit berdi. Foiz stavkasi 20%, kredit muddati 5
yil. Kontrakt sharti bo’yicha asosiy qarz summasi teng badallar bilan qoplanadi,
foizlar ustamasi yil oxirida yoziladi. Qoplash rejasi tuzilsin.
Asosiy qarz teng badallar bilan qoplanishi ko’zda tutilgan bo’lsa, yillik badal
xajmini aniqlash uchun umumiy qarz summasi yillar soniga bo’linadi, ya’ni
сўм
млн
n
D
R
.
50
5
250
Endi muddatli to’lovlar summasi aniqlanadi:
V
1-yil
= 250 – 50 (1 – 1) · 0,2 + 50 = 100
mln.so’m
261
V
2-yil
= 250 – 50 (2 – 1) · 0,2 + 50 = 90
mln.so’m
V
3-yil
= 250 – 50 (3 – 1) · 0,2 + 50 = 80
mln.so’m
V
4-yil
= 250 – 50 (4 – 1) · 0,2 + 50 = 70
mln.so’m
V
5-yil
= 250 – 50 (5 – 1) · 0,2 + 50 = 60
mln.so’m
Bu hisoblangan ma’lumotlar asosida qoplash rejasini tuzamiz. Qoplash rejasi
quyidagi jadvalda o’z ifodasini topadi.
Kreditni qoplash rejasi, mln.so’m
Yillar
Yil boshidagi
qoldiq (D)
Yillik badal
summasi (R)
Foizlar bo’yicha
to’lovlar (i)
Muddatli to’lovlar
summasi (V)
1
2
3
4
5(3+4)
1
2
3
4
5
250
200
150
100
50
50
50
50
50
50
50
40
30
20
10
100
90
80
70
60
Misol.
Bank 5 yilga 6% bilan 40 mln.so’mlik kredit berdi. Kontrakt
bo’yicha kreditning qoplanishi teng muddatli to’lovlarda (asosiy qarz va foizlarni
o’ziga birlashtiruvchi) amalga oshirilishi ko’zda tutilgan. Foizlar ustamasi yil
oxirida yoziladi.
Qoplash planini tuzing.
Mavjud parametrlarni yozib olsak: D = 40 mln.so’m; n = 5 yil; i = 0,06; m = 1.
Muddatli to’lovlar summasi (birinchi yil uchun) teng:
сўм
млн
V
.
4960
,
9
1
06
,
1
06
,
1
06
,
0
1
)
06
,
0
1
(
)
06
,
0
1
(
06
,
0
40
5
5
5
5
Foiz summasi:
i
= 40 · 0,06 = 2,4
mln.so’m.
Badal razmeri
R = V – i
= 9,4960 – 2,4 = 7,096
mln.so’m
.
Muddatli to’lovlar summasi keyingi yillar uchun hisoblanmaydi, chunki u
ma’lum (V=9,4960). Qolgan xadlar (
i va R
) keyingi yillar uchun aniqlanadi.
Masalan,
i
2
=32,904(40 – 7,096)·0,06=1,9742; R
2
=9,4960 – 1,9742=7,5218
mln.so’m va h.k.
Kreditni qoplash rejasi, mln.so’m.
Yillar
Yil boshidagi qoldiq
Foizlar o’lovlari
summasi
Qoplangan qarz
summasi
Muddatli to’lovlar
1
2
3
4=5–3
5
262
Ayrim hollarda imtiyozli kredit va qarzlar beriladi. Tushunarli, bu usulda
kreditor ancha narsani yo’qotadi. Mana shu shartli yo’qotish moliya bozorida
grant-element deb ataladi. Grant-element mutloq va nisbiy miqdor shaklida
hisoblanadi.
Grant-elementni mutloq miqdori qarzning nominal qiymati va bozor
stavkasida hisoblangan qarzni qoplash bo’yicha to’lovlarning hozirgi qiymatini
farqi bilan aniqlanadi:
,
Do'stlaringiz bilan baham: |