Toshkent moliya instituti "soliqlar va soliqqa tortish" kafedrasi raximov umrbek qo

XULOSA 

 

 

Soliqlar iqtisodiy munosabatlar tarkibidagi eng asosiy moliyaviy munosabatlar 

tarmog’i  bo’lib,    iqtisodiy  –  ijtimoiy  taraqqiyotning    moddiy  negizini  tashkil  etib, 

jamiyat rivojining moddiy manbai  sifatida ijtimoiy ob’ektiv zaruriyatdir.  

Darhaqiqat,  soliqlar  iqtisodiyotni  davlat  tomonidan  boshqarishni  muhim 

elementlaridan biri bo’lib, shu bilan bir qatorda davlatni moliyaviy iqtisodiy tizimini 

tarkibiy  qismi  sifatida  namoyon  bo’ladi  va  iqtisodiyotga  o’z  ta’sirini  o’tkazadi.  

Aytish mumkinki,  davlat o’z soliq tizimini tashkil qila turib, uni moliyaviy siyosatini 

amalga  oshirish  maqsadlarida  ishlatishga  harakat  qiladi  va  shu  bilan  u  tarkiban 

mustaqil yo’nalishga ega bo’lib, soliq siyosatini tashkil etadi.  

Soliq  siyosati  -  mamlakat  bo’yicha  ma’lum  vaqtga  belgilangan  kontseptsiya, 

mezon  va  vazifalar,  davlat  iqtisodiy  va  moliyaviy  siyosatning  asosiy  tarkibi, 

davlatning  soliqqa  tortish  uslublari,  soliq  turlari,  ularni  to’lash  tartiblarini 

takomillashtirishga bag’ishlangan maqsadli tadbirlaridir.  

Har qanday mamlakatda qanday soliq siyosati yuritilayotgani va soliqqa tortish 

sohasidagi  chora-tadbirlar  qanchalik  samarali  ekanligi  ko’p  jihatdan  iqtisodiy 

islohatlarning  xarakteri  va  dinamikasini  belgilaydi.  Oqilona  tashkil  etilgan,  yaxshi 

muvozanatlangan  soliq  tizimi,  bozor  iqtisodiyoti  taraqqiy  etgan  mamlakatlar 

tajribasidan  ma’lumki,  ishlab  chiqarish  samaradorligini  oshirishning  hamda  shu 

asosda  barqaror  iqtisodiy    rivojlanishga  erishishning  asosiy  vositalaridan  biridir. 

Chunki davlat moliyaviy siyosati, makroiqtisodiy siyosatning muhim tarkibiy qismi 

bo’lib, uning mohiyati davlat va jamiyat oldiga qo’yilgan ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy 

hamda boshqa strategik maqsadlarni ro’yobga chiqarishga qo’llaniladigan iqtisodiy, 

huquqiy  va  boshka  vositalar,  usullar  yo’nalishlarining  belgilanishi,  real  shart-

sharoitlar aniq hisobga olingan holda, ulardan foydalanishga qaratilgandir. 

Bugungi  kunda  O’zbekiston  Respublikasida  amalga  oshirilayotgan  davlat 

moliyaviy siyosati o’tish davri bilan bog’liq bo’lgan tangliklarni tezroq bartaraf etish, 

makroiqtisodiy  barqarorlik  va  o’sishni  ta’minlash,  aholi  turmush  darajasini 

yaxshilashdan iborat bo’lgan vazifalarni bajarishga qaratilgandir.  

---

 

60 

Moliyaviy  siyosatning  eng  muhim  tarkibiy  qismi  sifatida  soliq  siyosati  katta 

ahamiyatga ega. Bu sohada davlat siyosati davlat uchun ham, bozor ishtirokchilari, 

xo’jalik yurituvchi sub’ektlar, tadbirkorlar va boshka fuqarolar uchun ham maqbul 

keladigan  shart-sharoitlarning  yaratilishiga  iqtisodiyotning  real  sektori  ahvolini 

yaxshilashga qaratilmog’i lozim.  

Soliq siyosati quyidagi tamoyillar asosida shakllantirilishi  lozim: 

- soliq tizimini barkarorligi; 

- xo’jalik  yurituvchi  sub’ektlarni  tarmoq  bo’ysinishi  va  mulkchilik  shaklidan 

qatiy nazar bir-xilda soliqqa tortilishi; 

- bir-xil  darajada  daromadga  ega  bo’lgan  turli  tabaqadagi  soliq  to’lovchilarga 

soliq yukini teng taksimlanishi; 

- bir-xil  faoliyat  bilan  shug’ullanuvchi  soliq  to’lovchilarni  teng  sharoitda 

soliqqa tortish.  

Bitiruv  malakaviy  ishimiz  doirasida  amalga  oshirilgan  izlanishlar 

natijasida  bir  necha  xulosalar  keltirildi.  Ularning  asosiylari  va  eng  muhimlari 

quyidagilardan iboratdir: