Toshkent moliya instituti "soliqlar va soliqqa tortish" kafedrasi raximov umrbek qo

 

 

 

 

 

 

---

 

48 

13-jadval 

Eng qulay soliq tizimi joriy etilgan mamlakatlar

21

 

 

T/r 

Mamlakat 

Jami soliqlar 

soni 

Umumiy soliq stavkasi 

(barcha soliqlarning 

stavkasi yig’indisi) 

1 

Maldivi orollari 

3 

9,3 

2 

Qatar 

3 

11,3 

3 

Gonkong 

3 

23,0 

4 

Singapur  

5 

27,1 

5 

Irlandiya  

8 

28,8 

6 

BAA 

14 

14,1 

7 

Saudiya Arabistoni 

14 

14,5 

8 

Ummon 

14 

22,0 

9 

Mavrikiy, Kiribati 

7 

25,0; 31,8 

10 

Kanada  

8 

28,8 

11 

Quvayt 

15 

15,5 

12 

Baxreyn 

25 

15,0 

13 

Lyuksemburg 

23 

20,8 

14 

Daniya 

10 

27,5 

15 

Shveytsariya  

19 

30,1 

 

Keltirilgan  jadval  ma’lumotlaridan  Maldivi  orollari  davlatida  eng  qulay 

soliqqa  tortish  tizimi  joriy  etilganligini  ko’rishimiz  mumkin.  Ushbu  davlatda 

uchta  soliq  turi  joriy  etilgan  bo’lib,  uning  umumiy  stavkasi  9,3  foizni  tashkil 

etadi. Qatar va Gonkongda ham uchtadan soliq to’lovi amal qiladi, lekin ushbu 

davlatlarda  soliqlarning  umumiy  stavkasi  mos  ravishda  11,3  %  va  23,0  %ni 

tashkil etadi.  

Tahlillar iqtisodiyoti rivojlangan davlatlarda soliq tizimining qulayligi juda 

ham  ko’zga  tashlanadigan  darajada  emasligi  ko’rsatib  turibdi.  Masalan,  yalpi 

ichki mahsulotning aholi jon boshiga nisbatan hisoblaganda dunyoda eng yuqori 

o’rinlarni  egallaydigan  Lyuksemburg  13  o’rinda,  Shveytsariya  15  o’rinni 

egallagan.  Dunyoning  183  ta  davlatlari  bo’yicha  o’tkazilgan  reyting 

natijalarining  oxirgi  o’rinlarini  Venesuela  (jami  70  ta  soliq  to’lovi,  umumiy 

stavka 63,5 %, 183 o’rin), Kongo respublikasi (jami 61 ta soliq to’lovi, umumiy 

stavka  65,9  %,  182  o’rin),  Ukraina  (jami  135  ta  soliq  to’lovi,  umumiy  stavka 

57,1 %, 181 o’rin) davlatlari egallab turibdi. 

                                                           

21

 

http://top-rating.info/1/138

. Reyting stran po nalogam. 

 

---

 

49 

Mamlakatimizda  kichik  biznes  sub’ektlarini  har  tomonlama  qo’llab-

quvvatlash  maqsakdida,  ular  uchun  ixtiyoriy  ravishda  soliq  solishning 

soddalashtirilgan  tartibi  yoki  umumbelgilangan  tartibda  soliqlarni  tanlash 

huquqiga  berilgan.  Hukumatimiz  tomonida  oxirgi  yillarda  kichik  biznesni 

qo’llab-quvvatlash  yuzasidan  amalga  oshirilayotgan  chora-tadbirlar  o’zining 

samarasini  bermoqda.  Masalan,  yagona  soliq  to’lovining  asosiy  stavkasi  2005 

yilda 13 foizga teng bo’lgan bo’lsa, hozirga kelib sanoat sohasi uchun stavka 5 

foizni  tashkil  etmoqda,  ushbu  islohotlarning  ijobiy  samarasi  sifatida  mazkur 

yillarda  kichik  biznesning  yalpi  ichki  mahsulotdagi  ulushi  38,2  foizdan,  2013 

yilda  55,8  foizga  oshdi.  Lekin  so’nggi  yillarda  amaldagi  soliqqa  tortishning 

soddalashtirilgan  usuli  o’zining  ijobiy  tomonlari  bilan  birga  me’yoriy 

miqdorlarning  kiritilayotganligi  bilan  ko’pgina  muammoli  tomonlarini  ham 

nomoyon  etmoqda.  Ma’lumki,  mamlakatimizda  2010  yildan  boshlab  yagona 

soliq  to’lovini  belgilangan  stavkalar  asosida,  biroq  ma’lum  bir  faoliyat  turlari 

bo’yicha  o’rnatilgan  me’yoriy  miqdorlaridan  kam  bo’lmagan  miqdorda 

soliqlarni  hisoblab  chiqarish  yo’lga  qo’yilgan.  Qabul  qilingan  me’yoriy 

miqdorlarni  o’ziga  xosligiga  qarab  ularni  qo’yidagi  uch  guruhga  ajratish 

mumkin  

14-jadval