Toshkent moliya instituti sh. N. Fayziev, R. D. Dusmuratov, A. A. Karimov, I. N. Kuziev, A. Z. Avlokulov

Asosiy vositalar hisobini tekshirish bo’yicha ichki nazorat tizimining 

ahvolini aniqlash testi  

№ 

Test savolining mazmuni 

Javoblar 

Ha 

Yo’q 

Eslatma 

1.

 

  Asosiy  vositalarni  hisobdan  chiqarish  bo’yicha  komissiya  tuzish 

to’g’risida buyruq borligi? 

√ 

 

 

2.

 

  Hisob  yuritish  siyosati  to’g’risidagi  buyruqda  asosiy  vositalarni  inventa-

rizatsiya qilish usullari va mud-datlari ko’rsatilganmi? 

 

√ 

 

3.

 

  Inventarizatsiya belgilangan mud-datlarda o’tkazilganmi? 

 

√ 

 

4.

 

  Asosiy vositalar oxirgi marta qachon inventarizatsiya qilingan? 

√ 

 

2 yil oldin 

5.

 

  Inventarizatsiya natijalari hisobda aks ettirilganmi? 

 

 

So’ngi 2 y. 

da inv-ya 

o’tkazil-

magan 

6.

 

  Asosiy  vositalarni  saqlash  va  ishla-tish  joylari  hisob  registrida  aks 

√ 

 

 

---

 

 

215 

ettirilganmi? 

7.

 

  Asosiy  vositalarning  foydalanish  joylarida  saqlanishi  uchun  mas’ul 

shaxslarni tayinlash to’g’risida buy-ruqlar borligi? 

√ 

 

 

8.

 

  Asosiy  vositalarni  saqlash  uchun  mas’ul  shaxslar  bilan  to’liq  moddiy 

javobgarlik to’g’risida shartnomalar tuzilganmi? 

 

√ 

 

9.

 

  Korxonada  asosiy  vositalar  hisobiga  doir  dastlabki  hujjatlarning  uni-

fikatsiyalangan shakllari qo’llani-ladimi? 

√ 

 

To’liq emas 

10.

 

  Asosiy  vositalar  hisobi  bo’yicha  huj-jatlar  aylanish  reja-grafigi 

tuzilganmi? 

 

√ 

 

11.

 

  Bosh  buxgalter  tomonidan  hujjatlar  aylanish  reja-grafigiga  rioya  qilish 

ustidan nazorat amalga oshirilganmi? 

 

√ 

 

12.

 

  Asosiy  vositalar  ob’ektlari  yongin  va  boshqa  tabiiy  ofatlardan  sug’urta 

qilinganmi? 

√ 

 

 

13.

 

  Asosiy vositalar turkumlanganmi? 

 

√ 

 

14.

 

  Asosiy vositalar kodifikatori ish-lab chiqilganmi? 

 

√ 

 

15.

 

  Inventar kartochkalar mavjudmi va ular ishlatiladimi? 

 

√ 

 

16.

 

  Analitik  hisob  ma’lumotlari  sinte-tik  hisob  registrlari  bilan  taqqos-

langanmi? 

√ 

 

Ha, faqat 

balans tu-

zish pay-tida 

17.

 

  Asosiy  vositalarni  hisobdan  chiqarish  bo’yicha  dalolatnomalar  va  boshqa 

huj-jatlar rahbar tomonidan tasdiq-langanmi? 

√ 

 

 

18.

 

  Korxonada  ijaraga  olingan  (operativ  moliyalanadigan  lizing)  asosiy  vosi-

talar mavjudmi? 

 

√ 

 

19.

 

  Amortizatsiya hisoblash usuli tanlan-ganmi? 

 

√ 

Chiziqli usul 

qo’lla-niladi 

20.

 

  Ta’mirlash xarajatlarini hisobga olish varianti tanlanganmi? 

 

√ 

Haqiqiy 

xarajatlar 

bo’yicha 

 

Ushbu  keltirilgan  testdan  shunday  xulosa  qilish  mumkinki,  tekshiruv 

o’tkaziladigan  korxonada  hisobot  davrida  inventari-zatsiya  o’tkazilmagan, hisob 

siyosatida  ayrim  ob’ektlarni  inven-tarizatsiya  qilish  tartibi  va  muddatlari 

belgilanmagan.  Natijada,  tekshiruv  chog’ida  asosiy  vositalar  ob’ektlarini  tanlab 

inven-tarizatsiya  qilish  zarur.  Mazkur  korxona  bo’linmalarida  asosiy  vositalar 

hisobiga 

doir 

muomalalar 

ustidan 

ichki 

nazoratning 

yaxshi 

yo’lga 

qo’yilmaganligi oqibatida sezilarli xatolarga yo’l qo’yish xavfi katta.  

---

 

 

216 

Bosh daftarda aks ettirilgan 0110-0199, 0211-0299, 0310, 0710, 0720, 0810, 

0820, 0840, 0850, 0860, 0890, 0920, 4810, 4820, 4830, 6910, 6920, 7910 sintetik 

schyotlar  qoldiqlarining  mos  ra-vishda  analitik  hisob  registrlari  va  buxgalteriya 

balansi  ma’lumotlariga  muvofiqligini  aniqlash  zarur.  Ular  barcha  pozitsiyalar 

bo’yicha:  oy  boshiga  qoldiq,  oylik  oborotlari,  oy  oxiriga  qoldiq-lar  bir-biriga 

to’g’ri  kelishi  lozim.  Agar  tafovutlar  aniqlansa,  ularning  sabablarini  aniqlash  va 

korxonaga  asosiy  vositalarni,  montaj  talab  qiladigan  qurilmalarni;  kapital 

qo’yilmalarni,  tuzilgan  lizing  shartnomalari  bo’yicha  majburiyatlarni  inventa-

rizatsiya  qilish  tavsiya  etiladi.  So’ngra  korxonaning  asosiy  vosita-larni  hisobga 

olish bo’yicha qabul qilingan hisob yuritish siyosati bilan tanishish zarur. Bunda 

asosan quyidagilarga e’tibor berish lozim: 

*

 

 korxonada asosiy vositalarga eskirish hisoblashning qaysi usulini qo’llash 

qabul qilinganligi; 

*

 

 korxonada  asosiy  vositalarni  ta’mirlash  xarajatlarini  hisobga  olishning 

qanday  tartibi  qabul  qilinganligi,  asosiy  vo-sitalarni  ta’mirlash  uchun  rezervga 

mablag’  ajratish  mexanizmidan  foydalanib,  ya’ni  ta’mirlash  fondi  (8910-schyot 

bo’yicha  «Ta’mirlash  fondi»  subschyotini  qo’llash)  tashkil  etish  yoki  tashkil 

etmaslik.  

Korxonada  qabul  qilingan  hisob  yuritish  siyosati  auditor  xulosasida  aks 

ettirilishi lozim.