Toshkent moliya instituti sh. N. Fayziev, R. D. Dusmuratov, A. A. Karimov, I. N. Kuziev, A. Z. Avlokulov

3.Nomoddiy aktivlarni auditorlik tekshiruvidagi audit amallari 

 

Tekshiruv  jarayonida  nomoddiy  aktivlarni  sotib  olish  bilan  bog’liq 

muomalalar  buxgalteriya  hisobiga  doir  me’yoriy  hujjatlar  va  soliqqa  tortishga 

doir qonunchilik talablariga muvofiq hisobga olinganligi aniqlanadi.  

Nomoddiy  aktivlar  kirimiga  doir  muomalalarni  hisobda  aks  ettirish  uslubi 

ularning olinish manbalariga bog’liq.  

---

 

 

248 

Agar  nomoddiy  aktivlar  pul  o’tkazish  yo’li  bilan  sotib  olinsa  yoki 

korxonaning  o’zida  yaratilsa,  «Xo’jalik  yurituvchi  sub’ektlar  moliya-xo’jalik 

faoliyati  buxgalteriya  hisobining  schyotlar  rejasi  va  uni  qo’llash  bo’yicha 

yo’riqnoma»  №21-Buxgalteriya  hisobining  milliy  standartiga  muvofiq  0830-

«Nomoddiy  aktivlarni  sotib  olish»  schyoti  qo’llaniladi.  Nomoddiy  aktivlar 

inventar  qiymatiga  qo’shiladigan  xarajatlar  tarkibi,  ularning  mazkur  ob’ektni 

yaratishga aloqadorligi tekshiriladi.  

Nomoddiy  aktivlar  kirimiga  doir  muomalalarni  hisobda  aks  ettirishning 

me’yoriy  hujjatlarga  muvofiqligini  tekshiradigan  jadval-test  quyidagi  jadval 

ko’rinishida bo’lishi mumkin. 

Nomoddiy  aktivlarning  hisobdan  chiqarilishi  bilan  bog’liq  muomalalarni 

hisobda  aks  ettirish  uslubini  tekshirish  yoppasiga  amalga  oshirilishi  maqsadga 

muvofiq.  

№21  -  BHMS  talablariga  muvofiq  nomoddiy  aktivlarni  hisobdan  chiqarish 

bilan  bog’liq  barcha  muomalalar  hisobdan  chiqarilish  sabablaridan  qat’iy  nazar 

(sotilishi,  tekinga  berilishi,  yaroqsizligi  va  h.  k).  9220  -  «Boshqa  aktivlarning 

chiqimi» schyotida aks ettiriladi. Aniqlangan moliyaviy natija, agar zarar ko’rilsa 

-  9220  -  schyot  kreditidan  9430-«Boshqa  operatsion  xarajatlar»  schyotining 

debetiga, agar foyda olinsa - 9220 - schyot debeti va 9320 - «Boshqa aktivlarning 

chiqimidan olingan foyda» schyotining kreditida aks ettiriladi.  

Nomoddiy  aktivlarning  chiqimiga  doir  muomalalarni  hisobda  aks  ettirish 

bo’yicha schyotlar bog’lanishining to’g’riligi quyidagi ko’rinishdagi jadval - test 

yordamida tekshiriladi.