Toshkent moliya instituti sh. H. Tashmatov, X. S. Asatullayev, Z. G. Allaberganov



Download 3,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet216/233
Sana01.08.2021
Hajmi3,72 Mb.
#134878
1   ...   212   213   214   215   216   217   218   219   ...   233
Bog'liq
Ш.Ташматов. Иктисодий таълимотлар тарихи

Ichki omillar: 
1.  Mustabid  tuzim  qusurlari  va  direktiv  rejalashtirishning  salbiy 
oqibatlari.  
2.  Davlat  mulkchiligining  yakkahokimligi  tufayli  mulkning  va 
shaxsning ajratilishi va ijtimoiy serxarajatlilikning ortib borishi.  
3.  Xarajatlarni  tejashdan  manfaatdorlikning  yo‗qligi,  pirovardida 
esa, resurslarni samarasiz taqsimlanishning kuchayishi.  
4. Mehnat unumdorligini oshirishdan rag‗batlantirishning pasayishi 
va mehnatga ishtiyoqsizlik va loqaydlikning ortishi.  
5. Texnika va texnologiya rivojlanishidagi turg‗unlik.  
6. Iqtisodiy hayotda mulkning mutlaq davlatlashtirilishiga qarshilik 
munosabati sifatida pinhoniy iqtisodiyotning kuchayishi.  
7.  Ijtimoiy  hayotda  talab  va  taklif  muvozanatini  ta‘minlash 
samaradorligining pastligi.  
Direktiv  markazlashgan  rejalashtirish  tizimining  hududlar  va 
xo‗jaliklar  talablarini  qondirishda  muvofiqlashtirish  imkoniyatlarining 
cheklanganligi.  Natijada  quyi  bo‗g‗inlarda  -  xaridor  va  sotuvchi, 
iste‘molchi  va  ishlab  chiqaruvchilar  orasidagi  bevosita  bog‗liqlikni 
ta‘minlashga ma‘muriy rejalashtirishning salbiy ta‘siri.  


332 
Korxonalararo 
raqobatning 
yo‗qligi 
tufayli 
samaradorlikka 
moyillikning pastligi.  
Xomashyo  serxarajatligiga  asoslangan  investitsion  talabning 
kuchayishi.  
Sotsialistik 
xo‗jalik 
yuritishda 
fondlarning 
markazlashgan 
taqsimotiga asoslanganligi tufayli ko‗proq resurslar taqchilligi namoyon 
bo‗ladi.  Bozor  iqtisodiyotida  esa  sotish  qiyinchiligi  ishlab  chiqarish 
qiyinchiligidan muhimroq hisoblanadi.  
Korxonalarni pul mablag‗lari bilan ta‘minlashda yagona davlat bank 
tizimining  faol  ishtirok  eta  olmasligi.  Bank  tizimining  pul  mablag‗lari 
oborotidan  manfaatdorlikning  pastligi.  Ayniqsa,  kredit  siyosatining 
mijozlar moliyaviy imkoniyati bilan bevosita bog‗lanmaganligi.  
Davlat  byudjeti  vakolatining  keng  qamrovliligi  turli  bo‗g‗indagi 
xo‗jaliklar daromadiga bog‗liq bo‗lib, uning to‗planishi va taqsimlanishi 
to‗liq markazlashtirilgan. Korxonalarning byujdetdan moliyalashtirilishi 
zahiralardan samarali foydalanishni rag‗batlantirmagan.  
Ma‘muriy-buyruqbozlik 
tizimining 
eng 
muhim 
ayanchli 
oqibatlaridan  biri  -  mute  shaxs  «sovet  kishisi»  ning  shakllanishi 
hisoblanadi.  Mazkur  shaxs  tafakkuri  mafkuraviy  qarashlar,  g‗oyaviy 
kurashlar,  chalg‗ituvchi  dalillar  tuzog‗iga  asir  qilindi.  Taraqqiyparvar 
insoniyat  erishgan  yutuqlardan  bebahra  qoldi.  Sobiq  tizim  o‗z  iqtisodiy 
g‗oyalarida  ish  kuchining  qayerlardadir  tovar  sifatida  sotilayotganligini 
tanqid  qiladi-yu,  o‗zidagi  inson  resurslariga  e‘tibor  faqat  kundalik 
moddiy  ehtiyojlarni  arang  qondirish  darajasida  qolib  ketganligini  inkor 
etadi.  Keyinroq,  1999-yilga  kelib,  Birinchi  Prezidentimiz  I.Karimov  bu 
haqda  ta‘kidlaganidek:  «Shunday  ulkan  salohiyatga  ega  bo‗lgan 
mamlakatni  kamsitadigan  og‗ir  ahvolga  solib  qo‗yib,  u  qonuniy  haqli 
ravishda o‗ziga qarashli bo‗lgan mablag‗ni markazdan dotatsiya sifatida 
so‗rab,  aytish  mumkinki,  yolvorib  olishga  majbur  edi.  Boz  ustiga 
noinsoniy  g‗oya  hukmron  bo‗lgan  mustabid  tizim  o‗zining  bor 
mafkuraviy  kuchini,  ommaviy  axborot  vositalarini,  butun  maorif 


333 
tizimini  ishga  solib  odamlar  ongini  keng  miqyosda  zaharlar  edi. 
Ularning  milliy  va  diniy  tuyg‗ularini  qo‗pol  ravishda  kamsitar  edi.  O‗z 
ona tilini, milliy an‘ana va madaniyatini, o‗z tarixini bilmaslik, ko‗plab 
odamlarning  shaxsiy  fojiasiga  aylanib  qolgan  edi.  Milliy  o‗zlikni 
anglashga bo‗lgan tabiiy intilish johilona inkor etilardi....  
...Biz eski tizim o‗z o‗rnini osonlikcha bo‗shatib bermasligini, uning 
zaharli  mafkurasi  odamlar  ongini  tez  va  yengil  o‗z  ta‘siri  iskanjasidan 
chiqarmasligini  yetarli  darajada  tassavvur  qilishimiz  va  hisobga 
olishimiz  zarur  edi».  Yuqoridagilarni  va  boshqalarni  hisobga  olgan 
holda 
O‗zbekiston  mustaqillik  davrida  ma‘muriy-buyruqbozlik 
iqtisodiyotidan bozor munosabatlariga o‗tishni zarur, deb topdi.  
 

Download 3,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   212   213   214   215   216   217   218   219   ...   233




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish