Toshkent moliya instituti sh. H. Tashmatov, X. S. Asatullayev, Z. G. Allaberganov

                   Mehnat birligiga to„g„ri keladigan 
mahsulot hajmi 
Vino (litr) 
Mato (metr) 
Angliya 
12 
6 
Portugaliya 
8 
1 
 
Ixtisoslashuv  va  savdo  tufayli  jahon  yalpi  mahsulotini  ko‗paytirish 
mumkin (agar Angliya ko‗p mato va kam vino ishlab chiqarganidagi va 
Portugaliya  kam  mato  va  ko‗p  vino  ishlab  chiqarganidagi  foyda  va 
zararlarni  aniqlasak).  Angliyada  mehnat  resurslarining  vino  sanoatidan 
to‗qimachilik sanoatiga ko‗chib o‗tishi mato ishlab chiqarishni 6 metrga 
ko‗paytiradi  va  vino  ishlab  chiqarishni  12  litrga  qisqartiradi. 

---

301 
Portugaliyada  2  mehnat  birligining  vino  sanoatiga  o‗tkazilishi  vino 
chiqarishni  16  litrga  ko‗paytiradi  va  mato  chiqarishni  2  metrga 
pasaytiradi.  Bu  ikki  mamlakatdagi  mehnat  resurslarining  ko‗chishidan 
keladigan sof naflilik vino bo‗yicha 4 litrni (16-12) va mato bo‗yicha 4 
metrni  (6-2)  tashkil  qiladi.  Bir-birini  o‗zaro  ta‘minlaydigan  narxlarni 
o‗rnatish  juda  oson.  Biz  qiyosiy  ustunlik  tamoyilini  namoyish  etish 
uchun  Angliyada  unumdorlikni  ko‗targanimizda,  Angliyadagi  ichki 
narxlarni  o‗zgartirmadik:  16.1.va  16.2  jadvallar  ma‘lumotlari  bizga 
Angliyada  2  litr  vino  1  metr  matoga  teng  kelishini  aniqlashga  imkon 
beradi.  Angliya  ham,  Portugaliya  ham  savdodan  7,9  litr  vino  1  metr 
mato  uchun  va  2,1  litr  vino  1  metr  mato  uchun  oralig‗idagi  narxlarda 
foyda olishlari mumkin. 
Rikardo  o‗zining  qiyosiy  ustunlik  nazariyasi  orqali  xalqaro 
savdodan  keladigan  samaraning  xal  qiluvchi  unsuri  mutlaq  ustunlik 
emas,  balki  qiyosiy  ustunlik  ekanligini  isbotlab  berdi.  Biz  16.2 
jadvalning  ma‘lumotlari  yordamida  Angliyada  har  ikkala  sanoatda 
ustunlik  bo‗lishiga  qaramay  Portugaliya  bilan  savdoda  samara  olishi 
mumkinligi  ko‗rsatib  berdik,  vaholanki  Portugaliya  faqat  bir  sanoatda 
qiyosiy ustunlikka ega bo‗lsa ham. Angliya vino sanoatining Portugaliya 
vino sanoatiga nisbatan unumdorligi emas, balki Angliyadagi  matoning 
muqobil  xarajatlari  Portugaliyadagi  matoning  muqobil  xarajatlariga 
nisbatan olinishi muhimdir.  
16.3-jadval