Toshkent moliya instituti sh. H. Tashmatov, X. S. Asatullayev, Z. G. Allaberganov


 Nomukammal bozorning xususiyatlari



Download 3,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet175/233
Sana01.08.2021
Hajmi3,72 Mb.
#134878
1   ...   171   172   173   174   175   176   177   178   ...   233
Bog'liq
Ш.Ташматов. Иктисодий таълимотлар тарихи

 
14.7. Nomukammal bozorning xususiyatlari 
 
XX  asr  boshlarida  erkin  (mukammal)  raqobatga  asoslanga 
iqtisodiyot  tobora  monopollashib  bordi,  bu  ayniqsa,  Yevropa  va 
AQShda yaqqol ko‗zga tashlandi. Iqtisodiy liberializm prinsiplari (erkin 
savdo-fritredolik,  davlatning  iqtisodga  aralashmasligi  va  b.)  real  hayot 
talablariga  javob  bermay  qo‗ydi.  Monopollashuvning  yorqin  oqibati 
sifatida  1929-1933-yillardagi  jahon  iqtisodiy  inqirozini  keltirish 
mumkin.  Deyarli  yuz  yil  davomida  J.B.Seyning  «bozorlar  qonuni» 
hamma  yerda  tan  olingan  va  unga  suyanib  ish  yuritilgan  bo‗lsa,  bu 
davrda  uning  ahamiyati  pasayib  bordi.  Nomukammal  raqobat  avval 
institutsionalizm,  keyin  neoklassiklar  tomonidan  tadqiqot  obyekti  qilib 
olindi.  
Bu  muammolar  bilan  deyarli  bir  vaqtda  Garvard  universiteti 
professori  E. 
Chemberlin  va  Kembrij  universiteti  professori 
J.Robinsonlar shug‗ullandi. 1933 yili amerikalik E.Chemberlin o‗zining 
«Monopolistik  raqobat  nazariyasi»,  ingliz  J.Robinson  xonim  esa 
«Nomukammal raqobatning iqtisodiy nazariyasi» asarlarini chop etdilar. 
Bu  asarlarda  erkin  raqobat  sharoitini  inkor  etadigan  sharoitda  bozor 


270 
mexanizmlarining  harakati  masalalari  har  tomonlama  chuqur  tahlil 
etiladi.  Xususan,  ikkala  muallif  fikricha  bozor  bahosi  bozor 
ishtirokchilarining  kollektiv  faoliyati  tufayli  yuzaga  kelmaydi,  chunki 
tovar  mahsulotlarining  turli-tumanligi  (differensiyasi)  xaridorlarni  bu 
tovarlar  bahosi  to‗g‗risida  to‗liq  informatsiyadan,  firma-ishlab 
chiqaruvchilarni tanlashda raqobatdan mahrum etadi. Ular iqtisodiyotda 
muvozanatning  buzilish  sabablarini  ilgarigidek  iqtisodiy  muhitdagi 
«kategoriya»  va  «qonun»lardan  izlaydilar.  Institutsional  yo‗nalish 
tarafdorlariga  esa  nomukammal  raqobat  iqtisodiy  o‗sishga  avvalo, 
«inson  omili»ning  ta‘siri  oqibatidir.  Bu  esa  jamiyat  rivojlanishi,  shu 
bilan  birga  iqtisodiyot  sohalarida  yuzaga  keladigan  ijtimoiy-psixologik, 
huquqiy va boshqa muammolardir. 
 

Download 3,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   171   172   173   174   175   176   177   178   ...   233




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish