Toshkent moliya instituti sh. H. Tashmatov, X. S. Asatullayev, Z. G. Allaberganov


A.Smitning ijtimoiy-iqtisodiy nazariyalari



Download 7,3 Mb.
Pdf ko'rish
bet83/174
Sana19.08.2021
Hajmi7,3 Mb.
#151370
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   174
Bog'liq
АРМ Tashmatov Sh H Iqtisodiy ta'limotlar tarixi Darslik 2019

A.Smitning ijtimoiy-iqtisodiy nazariyalari:
a) 
boylikni  ko‘paytirish:  mehnat  taqsimoti, 
pul, kapital
A.Smit  o‘z  kitobida jamiyatning  iqtisodiy  rivojlanishini  va  uning 
farovonligini  oshirishni  markaziy  o‘ringa  qo‘yadi.  Asaming  boshida 
A.Smit  boylikni  chinakam  yaratuvchi  bu  “har  bir  xalqning  yillik 
mehnati”  deb  ko‘rsatib  o‘tadi.  Demak,  boylikning  manbayi  -   mehnat. 
A.Smit  bu  fikmi  rivojlantirib,  mehnat  taqsimoti  boylikni  yaratishda 
asosiy  omil  hisoblanadi,  degan  xulosaga  keladi.  Chunki  mehnat 
taqsimoti  asosida  uning  unumdorligi  oshadi.  Muallif  bu  tezisni
17 History o f economic thought Harry Landreth,  David C.  Colander 260-b.


to‘g‘nog‘ich  ishlab  chiqarish  ustaxonasi  misoli  yordamida  asoslab 
beradi.  Ustaxonada  o‘n  kishi  ishlaydi.  Ular  o‘rtasida  mehnat 
taqsimlangan:  biri  simni  tortadi,  ikkinchisi  uni  to‘g‘rilaydi,  uchinchisi 
kesadi,  to‘rtinchisi  uchini  o‘tkirlaydi  va  h.k.  Bir  kunda  bu  o‘n  kishi 
48000  to‘g‘nog‘ich,  ya’ni  har  bir  kishi  4800  donadan  to‘g‘nog‘ich 
ishlab  chiqaradi.  Agar  ular  bir  -   birlariga  bog‘liq  bo‘lmagan  holda 
ishlaganlarida, ulaming hech qaysisi bir kunda 20 dan ko‘p to‘g‘nog‘ich 
tayyorlay  olmagan  bo‘lar  edi.  Demak,  ixtisoslashuv  tufayli  mehnat 
unumdorligi 240 baravardan ko‘proq oshgan.
A.Smitning  fikri  bo‘yicha  mehnat  taqsimoti  milliy  mahsulot 
yaratish jarayonida  odamlar  o ‘rtasida  hamkorlikni  amalga  oshirishning 
juda  qulay  shakli  hisoblanadi.  Ixtisoslashuv  tufayli  mehnat jarayonini 
amalga oshirishda kishilaming chaqqonligi ortadi; ular vaqtni tejaydilar, 
chunki  doimo  bir  ish turidan boshqasiga  o‘tishga hojat bo‘lmaydi;  ular 
o‘z  faoliyatlarini  takomillashtirish, 
ixtiro 
qilish  uchun  katta 
imkoniyatlarga  ega  bo‘ladilar.  Taraqqiyot  va  jamiyat  farovonligining 
haqiqiy  manbayi  «tabiat  in’omi»  emas  (fiziokratlar  hisoblaganlaridek), 
balki  aynan  mehnat  taqsimotidir.  Shu  bilan  birga  ixtisoslashuvni 
chuqurlashtirish  imkoniyatlari  cheklangan  bo‘ladi,  negaki  birinchidan, 
agar yaratilgan  qo‘shimcha mahsulot xarid  qilinmasa,  undagi  mehnatni 
yanada  taqsimlashga  zarurat  bo‘lmaydi,  ikkinchidan,  korxonalaming 
ko‘lami  qancha  kichik  bo‘lsa,  mehnat  taqsimoti  uchun  imkoniyatlar 
shuncha kam bo‘ladi (foydalanayotgan kapital miqdoriga qarab).
Ushbu nazariyadan milliy  boylikning ko‘payishi jamiyatdagi  ayrim 
sinflar  faoliyati  natijasi  emas 

Download 7,3 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   174




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish