Toshkent moliya instituti sh. H. Tashmatov, X. S. Asatullayev, Z. G. Allaberganov

Shuningdek,  mehnat  taqsimoti  Smitning  bozoming  kengayishi 
hamda  kapitalning jam g‘arilishi haqidagi Jikriga ham bog‘liq. 
Bozor 
qanchalik katta bo‘lsa, tovar shuncha ko‘p miqdorda sotiladi  va mehnat 
taqsimotiga  imkoniyat  shunchalik  oshadi.  Cheklangan  bozor  o‘z 
navbatida  cheklangan  mehnatni  talab  qiladi.  Mehnat  taqsimoti  kapital 
jamg'armasi  orqali  cheklab  qo‘yilgan,  chunki  ishlab  chiqarish jarayoni 
juda vaqtni oladigan jarayon bo‘lib, ishning boshidan to mahsulot tayyor 
bo‘lib sotilgunga qadar orada ancha vaqt bor.
Mehnat  taqsimotining  ortishi  bilan  ishchilarning  o‘zlari  uchun 
ishlab  chiqarishlariga  hojat  qolmaydi  va  iste’mol  tovarlari  zahirasi 
paydo  bo‘ladi.  Kapitalistning  asosiy  vazifasi  ishlab  chiqarish 
boshlanganidan  to  mahsulot  sotilgunga  qadar  ketadigan  vaqtni 
qisqartirishdir.  Shuning  uchun  Smit  quyidagi  xulosaga  keldi: 
“Resurslaming  jamlanish jarayoni  mehnat  taqsimotidan  oldin  bo‘lishi 
talab etiladi va shu sababdan zahiralar qancha ko‘p jamg‘arilsa,  mehnat 
shimcha samarali taqsimlanadi”17
A. Smit  asarining  nazariy  qismining  asosiy 
g‘oyalarini ko‘rib chiqamiz.